Ο ECONOMIST ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ…
ΕΡΧΕΤΑΙ Ο «ΦΟΙΝΙΚΑΣ» ΑΠΟ ΤΟ 2018…
Economist
09/01/1988, τεύχος 306, σελ. 9-10
Σε τριάντα χρόνια από τώρα, οι Αμερικανοί, Ιάπωνες, Ευρωπαίοι, και οι άνθρωποι σε πολλές άλλες πλούσιες χώρες, και σε μερικές σχετικά φτωχές μάλλον θα πρέπει να πληρώνουν τα ψώνια τους με το ίδιο νόμισμα. Οι τιμές θα αναφέρονται όχι σε δολάρια, γιεν ή D-σήμα, αλλά ας πούμε, σε φοίνικες. Ο φοίνικας θα ευνοηθεί από εταιρείες και καταναλωτές, διότι θα είναι πιο βολικός από τα εθνικά νομίσματα του σήμερα, τα οποία μέχρι τότε θα φαίνονται μια περίεργη αιτία της μεγάληςαναστάτωσης στην οικονομική ζωή, στα τελειώματα του εικοστού αιώνα.
Στις αρχές του 1988 αυτή φαίνεται μία παράξενη πρόβλεψη.Προτάσεις για την τελική νομισματική ένωση είχαν πολλαπλασιαστεί πέντε και δέκα χρόνια πριν, αλλά δεν προβλέπεται καμία σχεδόν αποτυχία όπως του 1987. Οι κυβερνήσεις των μεγάλων οικονομιών προσπάθησαν να μετακινήσουν μια ίντσα ή δύο προς ένα πιο διαχειρίσιμο σύστημα των συναλλαγματικών ισοτιμιών – μια λογική προκαταρκτική, και μπορεί να φαίνεται, ριζική νομισματική μεταρρύθμιση.
Η έλλειψη συνεργασίας τους σε βασικές οικονομικές πολιτικές τα έκαναν,φρικτά,θάλασσα, και προκάλεσαν την αύξηση των επιτοκίων που έφερε τοχρηματιστηριακό κραχ του Οκτωβρίου.Αυτά τα γεγονότα έχουν αθωώσει τους μεταρυθμιστές των συναλλαγματικών ισοτιμιών
Η συντριβή της αγοράς τους δίδαξε ότι το πρόσχημα της πολιτικής συνεργασίας μπορεί να είναι χειρότερο από το τίποτα, και ότι μέχρι η πραγματική συνεργασία ναείναι εφικτή (δηλαδή, μέχρι οι κυβερνήσεις να παραδώσουν κάποια οικονομική κυριαρχία) περαιτέρω προσπάθειες για την πρόσδεση των νομισμάτων θα είναι απαραίτητη.
Αλλά παρ ‘όλο τα προβλήματα των κυβερνήσεων στην επίτευξη και (ακόμα πιο δύσκολο) να κολλήσουν με τις διεθνείς συμφωνίες σχετικά με τη μακροοικονομική πολιτική, η πεποίθηση,ότι οι συναλλαγματικές ισοτιμίες δεν μπορεί να αφεθούνστους εαυτούς τους είναι αυξανόμενη. Να θυμάστε ότι η συμφωνία του «Λούβρου»και ο προκάτοχός του, η συμφωνία «Πλάζα» του Σεπτεμβρίου του 1985, ήταν τα μέτρα έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση μιας κρίσης της αστάθειας τουνομίσματος. Μεταξύ 1983 και 1985 το δολάριο αυξήθηκε κατά 34% έναντι των νομισμάτων των εμπορικών εταίρων της Αμερικής- από τότε έχει μειωθεί κατά 42%. Τέτοιες αλλαγές έχουν τρελλάνει τον τρόπο διεξαγωγής του διεθνούς συγκριτικούπλεονέκτηματος, πιο δραστικά μέσα σε τέσσερα χρόνια, από ότι βασικές οικονομικέςδυνάμεις που μπορεί να γίνονταν σε μια ολόκληρη γενιά.
Στις προηγούμενες μέρες οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου, φοβούμενοι μια άλλη κατάρρευση του δολαρίου, είχαν και πάλι από κοινού παρέμβαση στις αγορές συναλλάγματος (βλ. σελίδα 62). Αγαπημένοι υπουργοί των αγορών όπως της Βρετανίας κ. Nigel Lawson έχει μετατραπεί σε αιτία για την υπόθεση της σταθερότητας των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Ιάπωνες αξιωματούχοι παίρνουν στα σοβαρά την ιδέα όπως του προγράμματος EMS για τις κύριες βιομηχανικές οικονομίες. Ανεξάρτητα από την ενοχλητική έλλειψη του «Λούβρου», παραμένει η πεποίθηση ότι πρέπει να γίνει κάτι σχετικά με τις συναλλαγματικές ισοτιμίες.
Κάτι θα γίνει, σχεδόν βέβαιο, κατά τη διάρκεια του 1988. Και όχι πολύ καιρό μετά την συμφωνία νομισμάτων που υπογράφηκε, θα πάει με τον ίδιο τρόπο όπως ητελευταία. Θα καταρρεύσει.
Οι κυβερνήσεις δεν είναι έτοιμες να υποτάξουν τους εγχώριους στόχους τους για το στόχο της διεθνούς σταθερότητας. Αρκετά πιο μεγάλες συναλλαγματικές διαταραχές, μερικές ακόμα χρηματιστηριακές συντριβές και πιθανώς μια πτώση ή δύο θα είναι αναγκαίες πριν οι πολιτικοί είναι πρόθυμοι να αντιμετωπίσουν ξεκάθαρα μέχρι και αυτήν την επιλογή. Αυτό δείχνει μια μπερδεμένη σειρά έκτακτης ανάγκης πουακολουθείται από ένα μπάλωμα ,ακολουθούμενο ξανά από έκτακτη ανάγκη, που εκτείνεται πολύ πιο πέρα από το 2018 – εκτός από δύο πράγματα. Με την πάροδο του χρόνου, η ζημία που προκαλείται από την νομισματική αστάθεια σταδιακά πρόκειται να γιγαντωθεί Και η ίδια η τάση που θα κάνει τη γιγάντωση, είναι να καταστεί η ουτοπία της νομισματικής ένωσης, εφικτή.
Η νέα παγκόσμια οικονομία
Η μεγαλύτερη αλλαγή στην παγκόσμια οικονομία από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 είναι ότι η ροή των χρημάτων έχει αντικαταστήσει το εμπόριο αγαθών, όπως η δύναμη που οδηγεί τις συναλλαγματικές ισοτιμίες. ως αποτέλεσμα της αμείλικτηςολοκλήρωσης των χρηματοπιστωτικών αγορών του κόσμου, οι διαφορές στις εθνικές οικονομικές πολιτικές μπορούν να διαταράξουν τα επιτόκια (ή τις προσδοκίες των μελλοντικών επιτοκίων) μόνο ελαφρώς, αλλά θα συνεχιστούν τεράστιες μεταφορές των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων από τη μία χώρα στην άλλη.
Οι μεταβιβάσεις αυτές, θα πλημυρίσουν τη ροή των εσόδων του εμπορίου στην επίδρασή τους στην ζήτηση και την προσφορά, για διαφορετικά νομίσματα, και ως εκ τούτου, στην επίδρασή τους στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Καθώς η τεχνολογία των τηλεπικοινωνιών συνεχίζει να προοδεύει, οι συναλλαγές αυτές θα είναι φθηνότερες και ταχύτερες ακόμα. Με μη συντονισμένες οικονομικές πολιτικές, τα νομίσματα μπορούν να γίνουν μόνο πιο ασταθή.
Παράλληλα με αυτή την τάση είναι μια άλλη – του ολοένα και διευρύνοντας τις ευκαιρίες για το διεθνές εμπόριο. Αυτό είναι το δώρο της αναπτυσσόμενης τεχνολογίας. Η μείωση των εξόδων μεταφοράς θα είναι πιο εύκολη για τις χώρες καιθα ανταγωνίζονται από χιλιάδες μίλια μακριά τις ξένες αγορές.Ο νόμος της μίας τιμής (ότι μια καλή θα πρέπει να κοστίζει το ίδιο παντού, όταν οι τιμές θα μετατρέπονται σε ένα ενιαίο νόμισμα) θα τον διεκδικούν από μόνες τους όλο και περισσότερο.
Οι πολιτικοί που θα επιτρέπουν, οι εθνικές οικονομίες να ακολουθήσουν τις χρηματοπιστωτικές αγορές τους – θα γίνονται όλο και πιο ανοικτές προς τον έξω κόσμο. Αυτό θα ισχύσει και για την εργασία όσο και για τα εμπορεύματα, που εν μέρει εις βάθος της μετανάστευσης, αλλά και μέσω της ικανότητας της τεχνολογίας, ώστε να διαχωρίζει την ικανότητα του εργαζόμενου από το σημείο στο οποίο θα παραδίδει την εργασία του. Ινδοί χειριστές ηλεκτρονικών υπολογιστών, θα χειρίζονται τα paychecks των Νεοϋορκέζων
Ολοι αυτοί οι εθνικά οικονομικοί δρόμοι σιγά-σιγά διαλύονται. Καθώς η τάση αυτή συνεχίζεται, η προσφυγή μιας νομισματικής ένωσης σε όλες τουλάχιστον τις κύριες βιομηχανικές χώρες θα φαίνεται ακαταμάχητη σε όλους, εκτός από τους traders στα συναλλάγματα και τις κυβερνήσεις. Στη ζώνη του Φοίνικα, η προσαρμογή της οικονομίας σε αλλαγές στις σχετικές τιμές θα συμβεί ομαλά και αυτόματα, αλλά όπως συμβαίνει σήμερα μεταξύ των διαφόρων περιφερειών στο πλαίσιο των μεγάλων οικονομιών (μια σύντομη περιγραφή στις σελίδες 74-75 εξηγεί τον τρόπο.) Η απουσία κάθε νομισματικού κινδύνου θα τονώσει το εμπόριο , τις επενδύσεις και τηναπασχόληση.
Η ζώνη του Phoenix θα επιβάλει αυστηρούς περιορισμούς στις εθνικές κυβερνήσεις. Δεν θα υπάρχει,για παράδειγμα, αυτό που λέμε εθνική νομισματική πολιτική. Στο κόσμο του Φοίνικα η προσφορά θα καθοριστεί με μια νέα κεντρική τράπεζα, ίσωςαπό το ΔΝΤ. Ο ρυθμός πληθωρισμού του κόσμου – και ως εκ τούτου, μέσα σε στενά περιθώρια, κάθε εθνικό ποσοστό του πληθωρισμού-θα είναι υπεύθυνος αυτού. Κάθε χώρα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους φόρους και τις δημόσιες δαπάνες για την αντιστάθμιση στην προσωρινή μείωση της ζήτησης, αλλά θα πρέπει να δανειζότανχρήματα και όχι να εκτυπώσει για τη χρηματοδότηση του ελλείμματος του προϋπολογισμού της.
Χωρίς να μπορούν να προσφύγουν στη φορολογική του πληθωρισμού, οι κυβερνήσεις και οι πιστωτές τους θα αναγκαστούν να κρίνουν το δανεισμό τους και τα σχέδια δανεισμού με μεγαλύτερη προσοχή από ό, τι σήμερα. Αυτό σημαίνει μια μεγάλη απώλεια της οικονομικής εθνικής κυριαρχίας, αλλά οι τάσεις που κάνουν τον Φοίνικα τόσο ελκυστικό είναι αυτή που διώχνει αυτή την εθνική κυριαρχία μακριά, σε κάθε περίπτωση. Ακόμη και σε έναν κόσμο περισσότερο ή λιγότερο κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών, αυτόνομες κυβερνήσεις θα δούν την ανεξάρτητη πολιτικής τους να ελέγχεται από τον μη-φιλικό έξω κόσμο.
Καθώς πλησιάζει ο επόμενος αιώνας, οι φυσικές δυνάμεις που ωθούν τον κόσμο προς την οικονομική ολοκλήρωση θα προσφέρουν στις κυβερνήσεις μια ευρεία επιλογή. Μπορούν να πάνε με τη ροή, ή μπορούν να χτίσουν οδοφράγματα. Προετοιμάζοντας το έδαφος για τον Φοίνικα θα σημάνει λιγότερες προσποιητές συμφωνίες σχετικά μετην πολιτική και περισσότερες πραγματικές Θα σημάνει ότι επιτρέπει και στη συνέχεια να προάγει ενεργά στον ιδιωτικό τομέα, τη δημιουργία ενός διεθνούς χρήματος παράλληλα με τα υφιστάμενα εθνικά χρήματα.
Αυτό θα κάνει τους ανθρώπους να ψηφίζουν με το πορτοφόλι τους για την ενδεχόμενη μετάβαση σε πλήρη νομισματική ένωση.Ο Φοίνικας θα μπορούσε πιθανότατα να ξεκινήσει ως ένα κοκτέιλ από εθνικά νομίσματα, όπως είναι σήμερατα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (SDRs) Με τον καιρό, όμως,με την αξία του έναντι των εθνικών νομισμάτων θα έπαυε να έχει σημασία, επειδή οι άνθρωποι θα το επιλέξουν για τη διευκόλυνσή τους και τη σταθερότητα της αγοραστικής του δύναμης.
Η εναλλακτική λύση – η διατήρηση της χάραξης πολιτικής αυτονομίας, συνεπάγεται μια νέα εξάπλωση των αληθινά δρακόντειων ελέγχων για το εμπόριο και τις ροές κεφαλαίων. Το μάθημα αυτό προσφέρει στις κυβερνήσεις έναν υπέροχο χρόνο. Θα μπορούσαν να διαχειριστούν διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών, την ανάπτυξη νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτική, χωρίς αναστολή, και την αντιμετώπιση τους με αποτέλεσμα εκρήξεις του πληθωρισμού, με τις τιμές και τα εισοδήματα των πολιτικών αυτών . Πρόκειται για μια αυξητική-ακρωτηριαστικήπροοπτική.
«Μολύβι για το Φοίνικα», περίπου στο 2018, και το καλωσορίζω όταν θα έρθει.
hellasforce
