Η εξασθένηση της επιρροής της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια επιτρέπει παλιές διαμάχες να αναδυθούν ξανά στην επιφάνεια. Ηγέτες της περιοχής καταφεύγουν ξανά σε εθνικιστικούς μύθους προκειμένου να αποσπάσουν ψήφους. Σε αυτό το πλαίσιο κινήθηκε και η συνέντευξη του Αλβανού πρωθυπουργού Έντι Ράμα στο περιοδικό Politico, όπου δεν απέκλεισε τον σχηματισμό μιας «μικρής ένωσης» μεταξύ Αλβανίας και Κοσόβου σε περίπτωση που η ΕΕ αποφασίσει να αποσύρει το ζήτημα της ένταξης στην ΕΕ για τη μικρή χώρα, όπου είναι κυρίαρχο το αλβανικό στοιχείο. Ακολούθησαν οι δηλώσεις του προέδρου του Κοσόβου Χασίμ Θάτσι, ο οποίος διεμήνυσε ότι «όλοι οι Αλβανοί της περιοχής θα ζήσουν σε μία, ενωμένη χώρα» εάν η ΕΕ κλείσει τις πόρτες της. Πάντως ο Κοσοβάρος ηγέτης αρνήθηκε ότι έθεσε ζήτημα «Μεγάλης Αλβανίας» απαντώντας σε σχετική ερώτηση της Deutsche Welle. Μάλιστα, μιλώντας σε συνέντευξη τύπου στην Πρίστινα χαρακτήρισε την όλη υπόθεση «εφεύρεση του Βελιγραδίου με στόχο να δικαιολογηθούν οι φιλοδοξίες περί Μεγάλης Σερβίας».
Ο Γιονούζ Μουσλίου, επικεφαλής του Αλβανικού Εθνικού Συμβουλίου στη σερβική κοιλάδα του Πρέσεβο, όπου κυριαρχεί το αλβανικό στοιχείο, υπερθεμάτισε λέγοντας ότι οι κατοικούμενες από αλβανικό πληθυσμό σερβικές πόλεις Μπουγιάνοβατας, Πρέσεβο και Μεντβέντια, θα πρέπει επίσης να ενταθούν σε μια ένωση Κοσόβου και Αλβανίας. «Η Σερβία θα πρέπει να είναι ευγνώμων» για το γεγονός ότι οι Αλβανοί δεν ζητούν ακόμη περισσότερα εδάφη, τόνισε.
Στο Βελιγράδι σήμανε συναγερμός. Τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης επιτέθηκαν στους Αλβανούς πολιτικούς, κατηγορώντας τους ότι για άλλη μια φορά επαναφέρουν μνήμες από τον πόλεμο του Κοσσυφοπεδίου που τελείωσε πριν από 18 χρόνια. Ο Σέρβος πρωθυπουργός Αλεξάνταρ Βούτσιτς – πρώην υπερεθνικιστής που σήμερα δηλώνει φιλοευρωπαίος – συνέστησε ψυχραιμία, ωστόσο δεν παρέλειψε να σχολιάσει ότι θα τον «κρεμούσαν αντί σημαίας στις Βρυξέλλες» εάν έκανε παρόμοιες δηλώσεις περί ενοποίησης όλων των Σέρβων. Ο δε υπουργός Εξωτερικών της Σερβίας Ίβιτσα Ντάτσιτς τόνισε ότι η ΕΕ, οι ΗΠΑ και η Μ. Βρετανία «θα είναι άμεσα υπεύθυνες» εάν οι Αλβανοί προχωρήσουν περαιτέρω τις εδαφικές φιλοδοξίες τους.
Εκ μέρους της ΕΕ, ο επίτροπος για τη Διεύρυνση Γιοχάνες Χαν στηλίτευσε τα μηνύματα των Αλβανών πολιτικών, υπογραμμίζοντας ότι πολύ εύκολα μπορεί να γίνουν «μπούμερανγκ» εναντίον τους.
«Ψευδαίσθηση» οι συζητήσεις περί ένωσης των Αλβανών
O Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα σε συνέντευξή του δεν απέκλεισε τον σχηματισμό μιας «μικρής ένωσης» μεταξύ Αλβανίας και Κοσόβου
Παρά την οργή στο Βελιγράδι πάντως, διεθνείς παρατηρητές δεν θεωρούν ότι οι Αλβανοί θα επιχειρήσουν να συνενώσουν τα εδάφη τους, ούτε διά της βίας ούτε μέσω της διπλωματικής οδού. Οι προκλητικές δηλώσεις γίνονται κατά πάσα πιθανότητα με το βλέμμα στραμμένο στις φετινές εκλογές σε Κόσοβο και Αλβανία, δήλωσαν ειδικοί αναλυτές στη DW. Όπως επισήμαναν, επιπλέον η απειλή για αλλαγή συνόρων ενδέχεται να χρησιμοποιείται ως μέσο πίεσης προς την ΕΕ προκειμένου να υιοθετήσει ηπιότερη πολιτική απέναντι σε κράτη με κατά πλειοψηφία αλβανικό πληθυσμό.
Οι συζητήσεις περί ένωσης συνιστούν «ψευδαίσθηση», εκτιμά ο Φρέντερικ Βέσλαου, συνεργάτης του think tank European Council on Foreign Relations. Όπως τονίζει ωστόσο, εξυπηρετούν ιδιαίτερα τους Αλβανούς και μη πολιτικούς που επιχειρούν να συσπειρώσουν τους ψηφοφόρους τους. «Το φάντασμα της ‘Μεγάλης Αλβανίας’ εμφανίζεται κατά καιρούς – χρησιμοποιείται από Αλβανούς και άλλους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων», εξηγεί ο Βέσλαου, ο οποίος έχει εργαστεί επί σειρά ετών στο Κόσοβο για λογαριασμό του ΟΑΣΕ και των Ηνωμένων Εθνών.
Όπως δήλωσε ο ίδιος μιλώντας στη DW, στην πραγματικότητα η ατζέντα σε Πρίστινα και Τίρανα δεν είναι τόσο κοινή όσο φαίνεται με την πρώτη ματιά. Εκτίμησή του είναι ότι παρά το γεγονός ότι η ιδέα της ένωσης όλων των Αλβανών είναι ελκυστική σε συναισθηματικό επίπεδο, κατά τη γνώμη του δεν είναι πολλοί οι ψηφοφόροι που θα υποστήριζαν την πολιτική υλοποίηση αυτού του στόχου.
Οι πρόσφατες δηλώσεις του Έντι Ράμα και του Χασίμ Θάτσι «δεν θα πρέπει να λαμβάνονται πολύ σοβαρά υπόψη», επισημαίνει ο γεννημένος στο Κόσοβο Έρντοαν Σίπολι, βοηθός κοσμήτορα στη Σχολή Δημόσιων και Διεθνών Σχέσεων του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια. Όπως δήλωσε στη DW, «αυτό που ελπίζουν να πετύχουν οι Αλβανοί ηγέτες είναι να αποσπάσουν περισσότερες ψήφους από τις πλέον εθνικιστικές ομάδες». Εκτίμησή του είναι ότι «η πλειοψηφία των Αλβανών, από όσο είμαι σε θέση να παρατηρήσω, θεωρούν ότι ο καλύτερος τρόπος για να είναι ενωμένοι είναι υπό την ομπρέλα της ΕΕ».
Ντάρκο Γιάνγεβιτς / Άρης Καλτιριμτζής
Η ΠΓΔΜ υπήρξε κάποτε πρότυπο χώρας υποψήφιας προς ένταξη στην ΕΕ, από το οποίο όμως απομακρύνεται πλέον καθημερινά, δηλώνει ο γερμανός υφυπουργός Εξωτερικών Μάιχελ Ροτ στην DW για να προσθέσει: «Σήμερα η χώρα χάνει την εμπιστοσύνη που απέκτησε με πολύ κόπο». Μόλις 2 εκ. κατοίκους αριθμεί σήμερα η ΠΓΔΜ. Η πόλωση και το μίσος μεταξύ των πολιτικών αντιπάλων έχει φθάσει στο αποκορύφωμα. Η ανελέητη διαμάχη μεταξύ του συντηρητικού πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρουέφσκι και του σοσιαλδημοκράτη Ζόραν Ζάεφ μαίνεται ήδη εδώ και τρία χρόνια. Η χώρα προκαλεί συνεχώς πονοκεφάλους σε ΕΕ και ΗΠΑ.
Η κατάσταση δεν ήταν πάντα τόσο άσχημη όσο σήμερα. Λόγω της πολιτικής του πρώτου προέδρου της ΠΓΔΜ Κίρο Γκλιγκόροφ τη δεκαετία του ’90 απετράπη η εμπλοκή της χώρας στον πόλεμο στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Μια δεκαετία περίπου αργότερα η χώρα διολίσθησε σε μια ένοπλη διένεξη μεταξύ των αρχών ασφαλείας και αλβανών εξεγερθέντων, η οποία τερματίστηκε μετά από ένα εξάμηνο με την υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας. Ήδη το 2005 η ΠΓΔΜ αποκτούσε το στάτους του υποψηφίου προς ένταξη μέλους της ΕΕ, ως δεύτερη χώρα της πρώην Γιουγκοσλαβίας μετά την Σλοβενία.
Σημείο καμπής θεωρείται η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008. Η Ελλάδα άσκησε βέτο στην ένταξη της ΠΓΔΜ στην νατοϊκή συμμαχία λόγω του ζητήματος της ονομασίας. Το επεισόδιο αυτό ήταν η απαρχή μιας διαδικασίας για τον έλεγχο του κράτους από το κόμμα VMRO του Νίκολα Γκρουέφσκι, ξεκινώντας από την νομοθεσία και φθάνοντας μέχρι την δικαιοσύνη, δηλώνει ο Νίκολα Ντιμιτρόφ, πρώην πρέσβης της ΠΓΔΜ και επί χρόνια εκπρόσωπος της χώρας του στις διαβουλεύσεις με την Ελλάδα για το ζήτημα της ονομασίας.
Ο Γκρουέφσκι μεγάλος κερδισμένος της διένεξης με την Αθήνα
Τραυματισμός του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης Ζάεφ σε επεισόδια στη βουλή τον Απρίλιο
Ο Γκρουέφσκι κατάφερε να αποσπάσει σημαντικά οφέλη για το κόμμα του απ’ όσα έγιναν στο Βουκουρέστι. Με όπλο του τον λαϊκισμό κατάφερε να νικήσει στις τρείς επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις. Για να εκτονώσει την τεταμένη κατάσταση στη χώρα, η Κομισιόν πρότεινε το 2009 την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ήταν όμως πολύ αργά πια, τονίζει ο Νίκολα Ντιμιτρόφ: «Το βέτο της Ελλάδας είχε ήδη ζημιώσει σημαντικά την αξιοπιστία των Βρυξελλών στην ΠΓΔΜ. Η ΕΕ δεν είχε πια επιρροή και κατά συνέπεια οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις δεν ήταν σε θέση να συμβάλλουν στην δημιουργία ενός κράτους δικαίου».
Όταν μετά τις εκλογές τον Δεκέμβριο του 2016 ο Γκρουέφσκι διαπίστωνε ότι δεν θα διέθετε πια πλειοψηφία στο κοινοβούλιο έπαιξε για μια ακόμα φορά το χαρτί της εθνικής συνείδησης. Από την μια μέρα στην άλλη δαιμονοποιούσε την πολιτική πλατφόρμα αλβανικών κομμάτων που δεν αποτελούσαν για εκείνον μέχρι εκείνη τη στιγμή πρόβλημα. Στόχος του μέσα από την νέα πόλωση ήταν να συσπειρώσει τους οπαδούς του και να αυξήσει τους υποστηρικτές του. Επίπτωση αυτής της πολιτικής ήταν οι σκηνές βίας που εκτυλίχθηκαν στις 27 Απριλίου στη βουλή στα Σκόπια. Όμως η προσπάθεια του Γκρουέφσκι να προκαλέσει εθνική κρίση απετράπη χάρη στην αποφασιστική παρέμβαση της διεθνούς κοινότητας. Κατά την εκτίμηση του γερμανού σοσιαλδημοκράτη βουλευτή Γιόσιπ Γιουράτοβιτς «ο Γκρουέφσκι πρέπει να αποφασίσει είτε να λογοδοτήσει στις αρμόδιες αρχές για διαφθορά, είτε να επιτρέψει μια όξυνση της κρίσης σε τέτοιο βαθμό που κάποτε, πιθανότατα, να εμπλακεί ακόμα και σε εγκλήματα πολέμου».
Μπόρις Γκεοργκιέφσκι / Στέφανος Γεωργακόπουλος
Με πληροφορίες από Deutche Welle
olympia.gr
Κωνσταντινούπολη, το κέντρο του Χριστιανισμού
