Ο επικίνδυνος εθνικιστής Εντι Ράμα

Πώς από σοσιαλδημοκράτης τον οποίο θαύμασε προς στιγμήν η Ευρώπη ο πρωθυπουργός της Αλβανίας διολίσθησε αδίστακτα και ψηφοθηρικά στο έδαφος του λαϊκιστικού αλυτρωτισμού

Κάτι τρέχει με τον Εντι. Από εκσυγχρονιστής πολιτικός κατά τα δυτικά πρότυπα έχει κάνει μέσα σε λίγους μήνες την απόλυτη «κωλοτούμπα». Ο 50χρονος Σοσιαλιστής έγινε πρωθυπουργός με ωραία λόγια για «ειρήνη», «σταθερότητα» και «κοινωνική δικαιοσύνη». Τότε ήταν κοσμπολίτης, πρώην διεθνής μπασκετμπολίστας, ζωγράφος στο Παρίσι, συγγραφέας. Μοντέρνος και επιτυχημένος δήμαρχος Τιράνων επί 10 χρόνια.
Οι Αλβανοί τον πίστεψαν και τον ψήφισαν με ελπίδες για καλύτερη ζωή το 2013. Το περιοδικό «Time» βιάστηκε να τον ανακηρύξει «Ευρωπαίο της χρονιάς». Ουάσιγκτον, Ευρώπη και πρωτεύουσες στα Βαλκάνια τραβάνε τώρα τα μαλλιά τους. Ο Εντι Ράμα ποντάρει φανερά στον εθνικισμό παίζοντας το επικίνδυνο χαρτί της Μεγάλης Αλβανίας. Στο στόχαστρο είναι χριστιανοί Σέρβοι, Μαυροβούνιοι, Σλαβομακεδόνες, Σκοπιανοί και Ελληνες για το, ιστορικά λυμένο, δήθεν θέμα της «Τσαμουριάς».
Τελευταίο κρούσμα; Το ζήτημα θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων Ελλάδας - Αλβανίας που έθεσαν τα Τίρανα μόλις την περασμένη εβδομάδα. Σε έντονο διάβημα προς την Αθήνα ο Ράμα απαιτεί τροποποίηση του προγράμματος ερευνών για υδρογονάνθρακες στο Ιόνιο. Με τον ισχυρισμό ότι παραβιάζονται αλβανικά χωρικά ύδατα, ζητεί και τους χάρτες των χερσαίων ερευνών στην Ηπειρο.
Προηγήθηκε βεβαίως η πολύ πρόσφατη αιματοχυσία μεταξύ Αλβανών και Σκοπιανών στο Κουμάνοβο της πΓΔΜ. Πόλη 80.000 κατοίκων με συντριπτικά μουσουλμανικό πληθυσμό, σε απόσταση αναπνοής από το Πρέσεβο της Νότιας Σερβίας, όπου η πλειοψηφία είναι επίσης αλβανική.
Ενα λάβαρο χίλιες λέξεις
Αλλά η εικόνα που λέει τις χίλιες λέξεις είναι το διαβόητο Λάβαρο της Μεγάλης Αλβανίας. Αυτό που ξεδιπλώθηκε από τηλεκατευθυνόμενο ελικοπτεράκι στο ματς των εθνικών ομάδων Σερβίας - Αλβανίας στο Βελιγράδι προκαλώντας βίαια επεισόδια τον Οκτώβριο του 2014. Είναι μια πρόκληση που κυματίζει ως εξής: το αλβανικό εθνόσημο, ο δικέφαλος αετός, φαίνεται μαύρος στην καρδιά κατακόκκινου χάρτη. Δείχνει την Αλβανία ενοποιημένη με μέρος της Νότιας Σερβίας, του Ανατολικού Μαυροβουνίου, ολόκληρου του Κοσσυφοπεδίου, της μισής πΓΔΜ και ελληνικών εδαφών ως τη Θεσπρωτία (Ηπειρος, Δυτ. Μακεδονία και Κέρκυρα).
Αριστερά στέκεται ο Ισμαήλ Κεμάλ, πρώτος αρχηγός του αλβανικού κράτους (ιδρ. 1912). Δεξιά ο Ισα Μπολετίνι, εθνικιστής που πολέμησε στο Κόσοβο το 1910 και στον Α' Παγκόσμιο εναντίον της Σερβίας. Από κάτω είναι γραμμένη η λέξη «Αυτόχθονες».
Αντί να κατευνάσει τα πνεύματα, ο Ράμα έριξε κι άλλο λάδι στη φωτιά. Ανέβασε φωτογραφία με το λάβαρο στον λογαριασμό του στο Facebook και την πρόβαλε με υπερηφάνεια στην πρόσοψη του πρωθυπουργικού μεγάρου.
Θερμοκήπιο φανατισμού
Πώς εξηγείται η αναστροφή; Μάλλον εύκολα. Ενας λαός μέσα σε φτώχεια, ανεργία, διαφθορά, χωρίς σοβαρή Υγεία, Παιδεία και ασφάλεια γίνεται γρήγορα θερμοκήπιο μισαλλοδοξίας και φανατισμού. Ο Ράμα τα αγκαλιάζει όλα αυτά προσπαθώντας να αποπροσανατολίσει τον κόσμο από τα μεγάλα προβλήματα της καθημερινής ζωής και να κερδίσει την εθνικιστική ψήφο που αυξάνεται.
Πρελούδιο σοβαρών αναταράξεων για όλους εμάς, τους γείτονες; Πολλοί το φοβούνται.
Λένε ότι ετοιμάζονται αλλαγές συνόρων στα Βαλκάνια, με πρώτο υποψήφιο για διάλυση τα Σκόπια, όπου το 30% του πληθυσμού είναι Αλβανοί. Η δημογραφία δείχνει ότι οι μουσουλμάνοι μπορεί να γίνουν πλειοψηφία σε μερικές δεκαετίες. Πιθανή κατάρρευση των Σκοπίων μπορεί να προκαλέσει ντόμινο ένοπλων συγκρούσεων και διαμελισμού στα Βαλκάνια.
Ολα αυτά τα ενθαρρύνει για τους δικούς της λόγους η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Για να μη μιλήσουμε για τους ισλαμιστές που λένε ότι «η ένωση των αλβανικών εδαφών είναι θέλημα του Αλλάχ».
Στις Βρυξέλλες ανησυχούν επίσης. Καθώς το ευρωπαϊκό όραμα απομακρύνεται από τα Δυτικά Βαλκάνια όλο και περισσότεροι ταλαιπωρημένοι άνθρωποι βρίσκουν παρηγοριά σε εθνικιστικούς και θρησκευτικούς φανατισμούς. Ο μέσος Αλβανός ζει με λιγότερα από 350 ευρώ τον μήνα.
Aγγελος Μ. Συρίγος, επίκουρος καθηγητής στο Πάντειο
Σε κοινό μήκος κύματος η Αγκυρα και τα Τίρανα
«Ηταν ζήτημα χρόνου πότε θα εμφανίζονταν ακραία στοιχεία» λέει μιλώντας στο «Βήμα» οAγγελος Μ. Συρίγος, επίκουρος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
«Εδώ και έναν αιώνα περίπου οι μισοί Αλβανοί κατοικούν εκτός Αλβανίας. Πριν από 15 χρόνια οι Δυτικοί θεώρησαν ότι ο αλβανικός μεγαλοϊδεατισμός αποτελεί την καλύτερη απάντηση στον σερβικό εθνικισμό που θέλγεται από τη Ρωσία. Εκτοτε το αλβανικό στοιχείο πιστεύει ότι έχουν δημιουργηθεί οι βασικές προϋποθέσεις για την ένωσή του σε ένα ή δύο κράτη» εξηγεί.
Τι ρόλο παίζει η Τουρκία σε αυτά; ρωτήσαμε τον κ. Συρίγο. «Ο Ερντογάν έχει εμμονή με τα "κατάλοιπα" του οθωμανικού παρελθόντος, δηλαδή τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς που ζουν στα Βαλκάνια. Η Αλβανία και η Βοσνία χαρακτηρίζονται πυλώνες της τουρκικής πολιτικής μόνον εκ του γεγονότος ότι έχουν κατά πλειοψηφία μουσουλμανικό πληθυσμό, παρότι δεν έχουν εθνοτική συγγένεια με τους Τούρκους» μας λέει.
Και τονίζει: «Η τουρκική επιρροή στην Αλβανία φάνηκε με τη συμφωνία για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τιράνων και Αθηνών το 2009. Επρόκειτο για μια συμφωνία που θα μπορούσε να θεωρηθεί πρότυπο θαλασσίων οριοθετήσεων. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα προσέφυγε στο Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας ζητώντας την ακύρωσή της. Τον Απρίλιο του 2010 το δικαστήριο δέχθηκε την προσφυγή επικαλούμενο τέσσερις βασικούς λόγους. Οι παράγραφοι της αποφάσεως όπου αναφέρονται οι δύο τελευταίοι λόγοι είναι οι μόνες που είναι σχετικώς καλογραμμένες και περιέχουν στοιχειώδεις αναφορές στη διεθνή νομολογία. Το σκεπτικό μοιάζει να έχει βγει αυτούσιο από τουρκικές ρηματικές διακοινώσεις προς την Ελλάδα».
Εθνικιστικό δράμα σε τρεις πράξεις
Κοσσυφοπέδιο, 1878
Ιδρύεται η Ενωση για τα Δικαιώματα του Αλβανικού Εθνους (Λίγκα του Πρίζρεν) με όραμα την ενοποίηση όλων των «αλβανικών εδαφών» της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οι δραστηριότητες εξαπλώνονται από την Κωνσταντινούπολη ως τα Ιωάννινα και την Πρέβεζα.
Λονδίνο, 1913
Η δεύτερη πράξη του δράματος παίζεται για τους εθνικιστές στο Λονδίνο του 1913 με την «προδοσία» των Μεγάλων Δυνάμεων που χάραξαν τα σύνορα του νέου αλβανικού κράτους. Εκεί γεννιέται ο σύγχρονος αλβανικός αλυτρωτισμός. H οριστικοποίηση αφήνει έξω «το 50% των εδαφών και το 40% των αδελφών ομογλώσσων και ομοθρήσκων μουσουλμάνων». Ολόκληρο το Κοσσυφοπέδιο και μεγάλες περιοχές του Μαυροβουνίου, των Σκοπίων και του Μοναστηρίου κατέχονταν από τη Σερβία. Προς τον Νότο; Εδάφη ως τα βορειοδυτικά της Καστοριάς, ανατολικά του Μετσόβου ως τον Αμβρακικό δεν έγιναν δικά τους. Το «Βιλαέτι Ιωαννίνων», νυν ελληνική Ηπειρος, την οποία η αλβανική προπαγάνδα παρουσιάζει στο σύνολό της ως σκλαβωμένη «Τσαμουριά».
Βαλκάνια, 1990
Σε τρίτο, μετακομμουνιστικό, στάδιο ο αλβανικός εθνικισμός ξαναφούντωσε τη δεκαετία του 1990. Με τον εμφύλιο και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, τον νατοϊκό βομβαρδισμό της Σερβίας και την απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου. Σήμερα δημιουργία «Μεγάλης Αλβανίας» σημαίνει κατ' αρχάς ένωση Αλβανίας - Κοσσυφοπεδίου - Δυτικής πΓΔΜ.
Μητροπούλου Ειρήνη / Το Βήμα