Ποινικοποίηση της ακίνητης περιουσίας στα πλαίσια της νέα τάξης πραγμάτων.

Το πνεύμα ιδιοκτησίας διπλασιάζει τη δύναμη του ανθρώπου.
Βολταίρος, 1694-1778, Γάλλος φιλόσοφος & συγγραφέας

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα
giota.houliara@gmail.com

Τον Νοέμβριο του 2016 έκανε πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας μας μια ανεξάρτητη αμερικάνικη παραγωγή του Ραμίν Μπαχράνι (Αμερικανός σκηνοθέτης με καταγωγή από το Ιράν) και τίτλο «99 Homes». H ταινία δεν φέρει επάνω της τίποτε από την αίγλη των μεγάλων χολιγουντιανών παραγωγών ούτε είχε την τύχη να προωθηθεί διαφημιστικά στα πλαίσια του marketing. Παρόλ΄αυτά, καθήλωσε κοινό και κριτικούς με τις εξαιρετικές θεατρικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών αλλά κυρίως με τη κινηματογραφική δράση που παρέπεμπε χωρίς εξάρσεις και χρωματισμούς σε επίπεδο ντοκιμαντέρ και αναδείκνυε σε όλο το εύρος της, το δράμα της κρίσης γύρω από τα στεγαστικά δάνεια που ξέσπασε στις ΗΠΑ το 2008 (και συνεχίζεται μέχρι σήμερα), από τη μεριά όσων ζουν με τη δαμόκλειο σπάθη της κατάσχεσης πάνω απ’ το κεφάλι τους.

Οι σκηνές με τις εξώσεις που παρουσιάζονται στο μεγαλύτερο μέρος της ταινίας δείχνοντας την πραγματικότητα των ανθρώπων και κάνοντας αισθητή την απουσία του δόγματος περί Αμερικάνικου Ονείρου είναι γεμάτες ένταση και κάνουν το στομάχι του θεατή να σφίγγεται. Η φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ που συνδέεται άμεσα με την κρίση στην Ευρώπη και κατ΄επέκταση στην Ελλάδα προβληματίζουν για το μέλλον όλους εκείνους που κατέχουν ένα σπίτι. «Είναι ακόμα έτσι. Ξέρεις πόσες εξώσεις είδα όταν ετοίμαζα την ταινία;.» δήλωσε ο σκηνοθέτης Ραμίν Μπαχράνι σε συνέντευξη του στο διαδικτυακό χώρο in.gr το Νοέμβριο του 2014.(Η ταινία είχε παρουσιαστεί πριν την προβολή της στην Ελλάδα στα πλαίσια του 55ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης). «Φίλοι μου μεσίτες μού στέλνουν ακόμα φωτογραφίες. Την προηγούμενη εβδομάδα ένας φίλος μου μεσίτης στη Φλόριντα μού έστειλε φωτογραφία από ένα σπίτι τελείως κατεστραμμένο. Στους τοίχους είχαν γραφτεί φριχτά πράγματα, χειρότερα και από αυτά που δείχνω στην ταινία μου. Η ιστορία συνεχίζεται. Εταιρείες αγοράζουν μαζικά σπίτια που έχουν κατασχεθεί από τις τράπεζες και πιστεύω ότι αυτό θα οδηγήσει στην επόμενη κατάρρευση της οικονομίας. Δεν αποκλείεται να γίνει σε ένα-δυο χρόνια από τώρα. Πολλοί πιστεύουν ότι θα καταρρεύσει η Σίλικον Βάλεϊ, αλλά δεν θα εκπλαγώ εάν καταρρεύσει πάλι η αγορά των ακινήτων» διευκρίνιζει εξηγώντας πως ο εφιάλτης της κρίσης δεν τελείωσε για την Αμερική.

Φούσκα ακινήτων στις ΗΠΑ.

«Τη στιγμή που γίνεται αποδεκτή στην κοινωνία η ιδέα ότι η ιδιοκτησία δεν είναι εξίσου ιερή με τους θεϊκούς νόμους, αρχίζει η αναρχία και η τυραννία» ανέφερε ο Αμερικανός ιστορικός Henry Adams πολύ πριν ξεσπάσουν οι οικονομικές κρίσεις στις ΗΠΑ. Σε αντίθεση με την οικονομική κρίση του 1929, όταν η φούσκα εκδηλώθηκε κυρίως στο χρηματιστήριο και στις τιμές των μετοχών, στις αρχές της χιλιετίας, στις ΗΠΑ, η φούσκα εκδηλώθηκε στις τιμές των ακινήτων. Με τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων να κυμαίνονται σε πολύ χαμηλό επίπεδο, η πλειοψηφία των Αμερικάνων απέκτησε τη δυνατότητα να αγοράσει σπίτι. Αναφέροντας πλειοψηφία εννοούμε σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού, ακόμα και ανέργους, ή ημιαπασχολούμενους, οι οποίοι μπορούσαν την εποχή εκείνη να πάρουν στεγαστικό δάνειο.

Με άλλα λόγια δηλαδή η αμερικανική αγορά, στα πλαίσια πολιτικών επιλογών και της οικοδομικής φιλοσοφίας των ΗΠΑ, ανέπτυξε μια ιδιαίτερη κατηγορία στεγαστικών δανείων, τα λεγόμενα Δάνεια Χαμηλής Εξασφάλισης (Sub-Prime Loans, subprimes). Πρόκειται ουσιαστικά για δάνεια που χορηγούνταν χωρίς εγγύηση σε οικογένειες με ιδιαίτερα χαμηλή πιστοληπτική ικανότητα. Τα δάνεια αυτά δίνονταν με ευκολία και ανέρχονταν στο 13% της συνολικής στεγαστικής πίστης των ΗΠΑ.(Αλήθεια μήπως σας θυμίζει την περίοδο του υπερδανεισμού των Ελλήνων πολιτών από τις τράπεζες όπου με απλή προσημείωση σπιτιού σου παραχωρούσαν δάνειο για κάθε χρήση;)

Το ερώτημα βέβαια είναι πως θα μπορούσε ο δανειολήπτης με χαμηλό εισόδημα να αποπληρώσει το σπίτι του. Η απάντηση είναι πως δεν μπορούσε, αλλά είχε τη δυνατότητα καθώς ανέβαιναν οι τιμές να πουλήσει το σπίτι, να αποπληρώσει το δάνειο και να βγάλει και κέρδος. Για μια μικρή χρονική περίοδο το σύστημα δούλεψε. Τα ακίνητα άλλαζαν χέρια με μεγάλη ταχύτητα, σε όλο και μεγαλύτερες τιμές και όλοι αποκόμιζαν κέρδη. Στην ουσία, όμως, τα προβλήματα που προέκυπταν από τη χορήγηση αυτών των δανείων και οφείλονταν στην καταστρατήγηση ενός βασικού κανόνα της τραπεζικής πίστης: την αναγκαιότητα διεξαγωγής της δέουσας πιστοληπτικής αξιολόγησης των δανειοληπτών ώστε να διαφοροποιηθούν οι επιτοκιακές χρεώσεις, ανάλογα με τον κίνδυνο, παρέμεναν. Όταν τα επιτόκια άρχιζαν να ανεβαίνουν, πολλοί δανειολήπτες αδυνατούσαν να ανταποκριθούν στις συμβατικές τους υποχρεώσεις. Μόνο που εκείνη την εποχή γινόταν το τρελό πάρτυ του real estate. Ουδείς σκεφτόταν τις συνέπειες. Οι πολίτες στην προσπάθειά τους να πραγματοποιήσουν το αμερικάνικο όνειρο της κατοικίας αναλάμβαναν δάνεια. Αξιοσημείωτο είναι μάλιστα το γεγονός πως σε αρκετές περιπτώσεις στις ΗΠΑ, τα δάνεια δεν τα χορηγούσαν τα τραπεζικά ιδρύματα αλλά οι κτηματομεσίτες Ο κτηματομεσίτης έπαιζε το ρόλο του μεσολαβητή ανάμεσα στην τράπεζα και τον μελλοντικό ιδιοκτήτη. Αλλά το ξέφρενο αυτό πανηγύρι δεν μπορούσε να συνεχιστεί επ΄άπειρον και η φούσκα δεν είχε τη δυνατότητα να ξεχειλώσει και άλλο καθώς θα έσκαγε. Και έσκασε!

Ήταν αρχές του 2007 όταν η στεγαστική αγορά των ΗΠΑ άρχισε να παρουσιάζει σημάδια κόπωσης.

Οι τράπεζες που είχαν προχωρήσει σε τέτοια δάνεια (έστω και μέσω κτηματομεσίτη) χρειαζόντουσαν άμεσα ρευστότητα για να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Στις 9 Αυγούστου του 2007 μεγάλη κρίση ξέσπασε από την αδυναμία μεγάλων ομάδων του πληθυσμού να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του για δάνεια subprimes. Οι πλειστηριασμοί διαδέχθηκαν ο ένας τον άλλον και ολόκληρες πόλεις έμειναν στο δρόμο. Είναι η εποχή που οι τράπεζες ξεμένουν από ρευστό και στη Βρετανία δημιουργείται πανικός τραπεζικών αναλήψεων. Καθώς η ανεργία αυξάνεται και η αδυναμία όλο και περισσότερων να αποπληρώσουν τα δάνειά τους συνεχίζεται, φθάνουμε στο 2008 όπου το Σεπτέμβριο η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ αναγκάζεται να κρατικοποιήσει τη Fannie Mae και τη Freddie Mac, οι οποίες είχαν στην κατοχή τους ή ήταν εγγυήτριες για πάνω από το 50% της αγοράς στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ. Το συνολικό μέγεθος της αγοράς ήταν 12 τρισεκατομμύρια δολάρια. Η Merril Lynch πωλείται στην Bank of America. H Lehman Brothers χρεοκοπεί. Η AIG λαμβάνει βοήθεια από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση αξίας 85 δισεκατομμυρίων δολαρίων. 150 δισεκατομμύρια δολάρια ρευστοποιήθηκαν μέσα σε δύο μέρες. Το ντόμινο της κρίσης που μετακύλσε στην Ευρώπη είχε ξεκινήσει. Όλοι οι επενδυτές έσπευσαν να ρευστοποιήσουν τα επενδυτικά τους προϊόντα.

Η Federal National Mortgage Association (Fannie Mae) και οι τράπεζες Federal Home Loan Mortgage Corporation (Freddie Mac) ήταν δυο ιδιωτικά ιδρύματα που υπάγονταν με ένα ιδιαίτερο νομικό καθεστώς ως Government-Sponsored Entities (GES), το οποίο τους επέτρεπε να απολαμβάνουν πιστώσεις εγγυημένες από το κράτος, καθώς και χρηματοδότηση με εξαιρετικά ευνοϊκά επιτόκια.Η αποστολή τους συνίστατο στο να προσφέρουν ρευστότητα στην αγορά της στεγαστικής πίστης, είτε εγγυώμενες τα δάνεια, είτε αγοράζοντάς τα από τις άλλες τράπεζες. Ταυτόχρονα, τα αμερικανικά νοικοκυριά ενθαρρύνονταν να δανειστούν,όπως προαναφέραμε, καθώς είχε θεσπιστεί η έκπτωση των τόκων των στεγαστικών δανείων από το φορολογητέο εισόδημα των δανειοληπτών.Το 1990 και οι δύο μαζί κατείχαν πιστώσεις αξίας 740 δισ. δολαρίων. Το ποσό έφτασε τα 1,25 τρισεκατομμύρια το 1995, ξεπέρασε τα 2 τρισ. το 1999 και τα 4 τρισ. το 2005. Την παραμονή της κρατικοποίησής τους, μάλιστα, το χαρτοφυλάκιό τους ανερχόταν στα 5,4 τρισ. (3,8 τρισ. ευρώ). Δηλαδή έφθανε στο 45% του ενεργητικού των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ. Εξάλλου, οι δύο εταιρείες στήριζαν το 97% των τίτλων που ήταν δομημένοι πάνω σε ενυπόθηκα δάνεια.

Οι δυο οργανισμοί, όμως, κατέρρεαν κατά τη διάρκεια της στεγαστικής κρίσης, πέρα από την αδυναμία ρευστότητας που αντιμετώπιζαν και λόγω του γεγονότος πως το μεγαλύτερο μέρος των κατοικιών που αναγκάζονταν να φέρουν σε πλειστηριασμό ήταν κατεστραμένο. Οι ιδιοκτήτες, σε πολλές περιπτώσεις, πριν εγκαταλείψουν τα σπίτια τους (στην ταινία 99 Homes από τον κτηματομεσίτη αναφέρονται ως small boxes που θα τον οδηγήσουν στην επιτυχία) φρόντιζαν να τα κάνουν μη λειτουργικά, καταστρέφοντας τοίχους, υδραυλικά και θέρμανση, ακόμη και γεμίζοντας το χώρο με περιττώματα ζώων. Σε άλλες περιπτώσεις δεν μπορούσαν να πράξουν κάτι, καθώς από τη στιγμή που ερχόταν ο μεσίτης ή ο εκπρόσωπος της τράπεζας ,έπρεπε μέσα στο χρονικό περιθώριο των 2 λεπτών να μαζέψουν τα προσωπικά τους αντικείμενα, ενώ τα έπιπλα τους τα έβγαζαν στο δρόμο, οι άνθρωποι του μεσίτη.

Οι δυο εταιρείες, υβριδικοί γίγαντες όπως τους αναφέρει χαρακτηριστικά η γαλλική Le Monde Diplomatique, είχαν ευνοϊκή μεταχείριση λόγω της τεράστιας πολιτικής τους επιρροή σε μέλη του Κογκρέσου. Αν και θεωρητικά αρχικά η αποστολή τους είχε κοινωνικό χαρακτήρα (να επιτρέψουν, δηλαδή, στον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό πολιτών να αποκτήσει ακίνητη περιουσία), επεδίωκαν στην ουσία να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη των μετόχων τους, και φυσικά, τις απολαβές των ηγετικών στελεχών τους.

Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι οι ετήσιες αποδοχές καθενός από τους διευθύνοντες συμβούλους της Fannie Mae και της Freddie Mac ανέρχονταν στα 70 εκατομμύρια δολάρια.Να αναφέρουμε επίσης πως όταν πρωτοξέσπασε η κρίση των δανείων το 2007, όλοι υποστήριζαν ότι η θύελλα δεν θα άγγιζε τη Fannie Mae και τη Freddie Mac. Η αύξηση του κύκλου εργασιών τους συνεχιζόταν και οι « αγορές » δεν έδιναν την παραμικρή σημασία στις ανωμαλίες της λειτουργίας των δυο αυτών τραπεζών.

Και ενώ αυξανόταν σε επικίνδυνο βαθμό ο αριθμός των νοικοκυριών που αδυνατούσαν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, οι φορείς εποπτείας έκαναν ακόμη περισσότερες παραχωρήσεις στους δύο γίγαντες των ενυπόθηκων δανείων. Στις 19 Μαρτίου του 2008 (τρεις ημέρες μετά τη σωτηρία -την τελευταία στιγμή- της τράπεζας Bear Stearns), το αμερικάνικο υπουργείο Οικονομικών, με το πρόσχημα της αναχαίτισης της πτώσης των τιμών των ακινήτων και της σταθεροποίησης των αγορών, επέτρεψε στις Fannie Mae και Freddie Mac να μειώσουν κατά ένα τρίτο τα κεφάλαια τα οποία όφειλαν να διαθέτουν για να ανταποκριθούν στις δεσμεύσεις που είχαν αναλάβει.

Μάλιστα, όταν οι δυο υβριδικοί γίγαντες εξαγοράστηκαν και διασώθηκαν από την κυβέρνηση των ΗΠΑ η BlackRock ήταν η εταιρεία που είχε αναλάβει το ρόλο του συμβούλου και είχε δρομολογήσει τα προγράμματα διάσωσης τους. Για την ιστορία απλά να θυμήσουμε πως η Black Rock ιδρύθηκε το 1988 ως θυγατρική της Black Stone αλλά στην πορεία έγινε γίγαντας με μεγαλύτερη επιρροή από τη Goldman Sachs σύμφωνα με το Bloomberg. Η Black Rock ήταν η εταιρεία που είχε επιλεγεί από την ΕΚΤ και την ίδια την ΤτΕ για να κάνει τον έλεγχο στις ελληνικές τράπεζες εν έτη 2011 και η αμοιβή της εικάζεται πως ήταν 17 εκατομ. δολάρια, όπως είχε αναφέρει σε σχετικό ρεπορτάζ η Ελευθεροτυπία. Μια εικασία που δεν διαψεύστηκε. Η Βlack Stone,η American Homes 4 rent και η Colony Capital είναι οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται και σήμερα στην αγορά ακινήτων μέσω πλειστηριασμών στις ΗΠΑ. Μάλιστα, ρεπορτάζ των «New York Times» τον Ιούνιο του 2013 ανέφερε πως η Black Stone, με τον τρόπο που σαρώνει τις δημοπρασίες ακινήτων, ανεβάζει τις τιμές για αγορές κατοικιών, αφήνοντας «αποκλεισμένους» τους νέους και τα ζευγάρια που αναζητούν κατοικία.

Και η Ελλάδα στο στόχαστρο.

«Η ιστορία μας διδάσκει ένα πράγμα, πως ιδιοκτησία και πολιτισμός είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι» είχε πει ο Ιταλός οικονομολόγος Ludwig von Mises. Δυστυχώς όμως ο πολιτισμός της Ευρώπης φαίνεται πως επιστρέφει στην εποχή που η κατοχή ιδιοκτηρίας ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Φεουδαρχία. Στο Μεσαίωνα όπου όλη η ακίνητη περιουσία μιας χώρας και οι ζωές των ανθρώπων ήταν στην κατοχή των βασιλιάδων. Όταν ο βασιλιάς μιας χώρας ήθελε χρήματα, επέβαλε έκτακτους φόρους τους οποίους άρπαζε με τη βία από τους υπηκόους του χρησιμοποιώντας οπλισμένους μισθοφόρους καβαλάρηδες. Για όποιον δεν πλήρωνε υπήρχε το μαστίγιο, η φωτιά και η φυλακή.

Επιστρέφοντας σ΄αυτή την εποχή όπου τα δικαίωμα του πολίτη στην ιδιοκτησία όπως τουλάχιστον αυτό οριζόταν στην Αρχαία Ελλάδα δεν έχει καμία σημασία, τα «κοράκια» ή «γύπες» των αγορών (vulture funds) έχουν βάλει στο στόχαστρο την Ελλάδα. Υπενθυμίζουμε εδώ πως στην Αρχαία Ελλάδα οι πολίτες διακρίνονταν από τρία βασικά χαρακτηριστικά: κατοχή γης, κατοχή πολιτικών δικαιωμάτων και η συναφής με αυτά καταγωγή από πολίτες γονείς. Κατανοούμε,λοιπόν,πως η έγγεια ιδιοκτησία ήταν αποκλειστικό προνόμιο των ελεύθερων πολιτών, άμεσα συνδεδεμένο με την ιδιότητα του πολίτη γι΄αυτό και οι Έλληνες αγωνίζονταν υπερ βωμών και εστιών.

Αυτές τις εστίες φαίνεται πως έχουν ως στόχο από την αρχή ακόμη της κρίσης βαδίζοντας στα χνάρια της κερδοσκοπίας που έλαβαν χώρα στις ΗΠΑ συγκεκριμένα χρηματοπιστωτικά/επενδυτικά ιδρύματα. Σε αποκαλυπτικό ρεπορτάζ των «New York Times» από τις 25 Δεκεμβρίου 2011 με τίτλο: U.S. Firms See Opportunities in Europe’s Woes αναφέρεται ως παράδειγμα η Ελλάδα. Συγκεκριμένα το άρθρο επικαλείται τη Morgan Stanley η οποία εκτίμησε ότι τα ευρωπαϊκά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα προχωρήσουν στην πώληση περιουσιακών στοιχείων αξίας έως 3 τρισ. ευρώ, τους επόμενους μήνες (φαίνεται ότι το πλήρωμα του χρόνου έφτασε με όσα νομοθετούνται στην Ολομέλεια του Ελληνικού Κοινοβουλίου). Σημειώνεται επίσης ότι ελληνική ιδιωτική εταιρία είχε επαφές το Δεκέμβριο του 2011 με τρεις τραπεζίτες του ομίλου εξαγορών, Kohlberg Kravis Roberts (ΚΚR), ο οποίος αναζητά ευκαιρίες εκτός από την Ελλάδα και στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Επίσης, αναφέρεται ως ενδιαφερόμενη για τη χώρα μας και η Black Stone.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα μπαίνει στο μάτι του κυκλώνα των ξένων αρπακτικών καθώς πυκνά συχνά σε όλη τη περίοδο της κρίσης δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου αναφέρουν τους Έλληνες ως πλούσιους λόγω της ακίνητης περιουσίας που κατέχουν. «Οι Έλληνες πιο πλούσιοι από μας» έγραφε άρθρο της γερμανικής Bild το Φεβρουάριο του 2014 με υπότιτλο: «Τα στοιχεία είναι επίσημα». «Ο μέσος όρος της περιουσίας (των Ελλήνων) είναι διπλάσιος από ό,τι στη Γερμανία, αλλά η (γερμανική) κυβέρνηση σχεδιάζει τη χορήγηση νέας οικονομικής βοήθειας δισεκατομμυρίων» έγραφε η εφημερίδα παραθέτοντας τους λόγους: «Πληρώνουν λιγότερους φόρους. Ένας μεσαίος μισθωτός πλήρωνε μέχρι και πριν από 3 χρόνια 18,8% φόρους και κοινωνική εισφορά, ένας Γερμανός 39,2%. Το επιτόκιο αποταμίευσης ανέρχονταν στο 10%, στη Γερμανία στο 26,4%. Βέβαια η ελληνική κυβέρνηση αύξησε αισθητά τους φόρους με το ξέσπασμα της κρίσης, αλλά το ΔΝΤ επισημαίνει ότι δεν καταγράφονται πρόοδοι στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Ο δεύτερος λόγος κατά τη γερμανική εφημερίδα είναι τα πολλά ακίνητα. «Το 72% των Ελλήνων έχει ιδιόκτητο διαμέρισμα ή ολόκληρο σπίτι, στη Γερμανία το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται στο 44%». Και όπως φαίνεται ο δεύτερος λόγος είναι αυτός που τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα!

Όπως άλλωστε είχε αναλύσει και η εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ σε άρθρο της πριν την εκλογική αναμέτρηση του 2012 (οι πρώτες έγιναν στις 6 Μαΐου 2012):« Πραγματικός στόχος είναι τα ακίνητα.» Πιο συγκεκριμένα σε άρθρο με ημερομηνία 24 Απριλίου 2012 αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Ο στόχος πλέον είναι προφανής και προς την κατεύθυνση αυτή σπρώχνουν τα πράγματα η τρόικα και οι δανειστές μας: Να αρχίσουν οι πλειστηριασμοί.» Μάλιστα ο αρθρογράφος αναφέρεται και στο ρόλο των ξένων funds υπό τις ευλογίες της Black Rock και του γερμανικού τεχνοκρατικού ιερατείου: «Για τους γνωρίζοντες τα χρηματοοικονομικά ο ερχομός της Blackrock εξυπηρετεί ένα και συγκεκριμένο σκοπό, ο οποίος φάνηκε με την ανακοίνωση των ζημιών των τραπεζών κυρίως από το PSI, ύψους 28 δισ. ευρώ. Ο στόχος είναι η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών να γίνει από ξένες τράπεζες οι οποίες και θα έχουν πλέον στην κατοχή τους τα εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα, εξοχικά, ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και μέσω της ΑΤΕ και αγροτικές εκτάσεις. Εν ολίγοις μετά το «κούρεμα» του χρέους αρχίζει η επιχείρηση πώλησης της χώρας. Γερμανικές λοιπόν επιχειρήσεις real estate αλλά και ασφαλιστικά ταμεία και κάθε λογής ιδιώτης θα έχει τη δυνατότητα να αγοράσει ακίνητα που ήταν υποθηκευμένα είτε από στεγαστικά, είτε από επιχειρηματικά δάνεια.Και μετά φυσικά θα αρχίσει η ανάπτυξη, αφού τα πάντα -από την ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων- θα έχουν εξαγοραστεί σε εξευτελιστικές τιμές.»

Μνημόνια συνεργασίας ελληνικών τραπεζών με ξένα funds

Στην ολομέλεια της Βουλής ψηφίστηκε το βράδυ της 15ης Δεκεμβρίου του 2015 η εκχώρηση των «κόκκινων» επιχειρηματικά δάνεια σε distress funds στα πλαίσια της ολοκλήρωσης του νέου πακέτου προαπαιτούμενων για την εκταμίευση δόσης ύψους 1 δισ. ευρώ, το ερώτημα που ταλανίζει τον Έλληνα πολίτη είναι: Ποιοι είναι αυτοί οι επιχειρηματίες, οι fund managers που θα έρθουν και στην Ελλάδα για να αγοράσουν κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια αλλά και όλα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που έχουν υποθήκη κάποιο ακίνητο. Η απάντηση βρίσκεται σε μνημόνια συνεργασίας που έχουν υπογράψει η ALPHA Bank, η Εurobank και η Πειραιώς από τις αρχές του 2015.

Συγκεκριμένα, η Alpha Bank υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την μετρ των πλειστηριασμών ισπανική Aktua Soluciones Financieras με στόχο τη σύσταση κοινοπραξίας για τη διαχείριση δανείων σε καθυστέρηση. Όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση των δυο ιδρυμάτων η Aktua Hellas (η εταιρεία που προκύπτει από το μνημόνιο των δυο) θα έχει ως βασικό αντικείμενο εργασιών τη διαχείριση δανείων σε καθυστέρηση δίδοντας έμφαση στην προώθηση φιλικών διακανονισμών και στην εξεύρεση συναινετικών λύσεων. Η ισπανική Aktua είναι πρωτοπόρος στην παροχή υπηρεσιών παρακολούθησης και εξυπηρετήσης δανείων (special servicing) στην Ισπανία, ιδρύθηκε το 2008 από τον Όμιλο Santander. Δραστηριοποιήθηκε στην κρίση που ξέσπασε στην Ισπανία τα προηγούμενα έτη όπου υπήρξαν εξώσεις που τροφοδότησαν και αυτοκτονίες. Mε 400 εξειδικευμένα στελέχη και 30 γραφεία, διαχειρίζεται περιουσιακά στοιχεία αξίας 14,2 δισ. ευρώ. Μεταξύ των πελατών της συγκαταλέγονται τα μεγαλύτερα τραπεζικά ιδρύματα της Ισπανίας, διεθνείς τράπεζες και επενδυτικές εταιρίες παγκόσμιας εμβέλειας. Η Aktua,μάλιστα, περιλαμβάνεται στις τρέχουσες αξιολογήσεις της Standard & Poor’s,

Στο σχήμα Aktua Alpha προσχώρησε και η Eurobank καθώς αρμόδια στελέχη της πραγματοποίησαν επίσκεψη στην Ισπανία για επιτόπου συνάντηση και διαπραγμάτευση με ανώτερα στελέχη της ισπανικής εταιρείας. Nα φανταστούμε πως αγνοούν τη περιγραφή του Αμερικάνου φωτογράφου Andres Kudacki του Associated Press που έζησε από κοντά όλη τη διαδικασία των εξώσεων και των πλειστηριασμών στην Ισπανία ο οποίος ανέφερε: «Έρχονται ξημερώματα. Αποκλείουν την περιοχή γύρω από το σπίτι σε απόσταση δύο τετραγώνων. Αν οι ένοικοι δεν ανοίξουν την πόρτα τότε τη σπάνε».

Από την πλευρά της η Τράπεζα Πειραιώς προτίμησε τον αμερικάνικο όμιλο Kohlberg Kravis Roberts (KKR), ενός εκ των μεγαλύτερων private equity. Το deal αυτό αφορά στη μεταβίβαση χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων αλλά και ενήμερων επιχειρηματικών δανείων, καθώς και μετοχών, συνολικού ύψους 1,2 δισ. ευρώ, από την Πειραιώς στην KKR με στόχο τη διαχείριση των δανείων, των οποίων η κυριότητα παραμένει στην Τράπεζα Πειραιώς.

Η Kohlberg Kravis Roberts, από την πλευρά της, αναλαμβάνει την υποχρέωση να διοχετεύσει κεφάλαια ύψους έως και 300 εκατ. ευρώ στις εταιρείες, τα δάνεια των οποίων περνούν στην κατοχή της, ώστε να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία και αναδιάρθρωση των συγκεκριμένων εταιρειών.

H Τράπεζα Πειραιώς θα μεταβιβάσει τα περιουσιακά στοιχεία μέσω τιτλοποίησης και οι εν λόγω εταιρείες θα τελούν υπό τη διαχείριση και τον έλεγχο της ΚΚR Credit, ενώ η Τράπεζα Πειραιώς θα διατηρήσει την τραπεζική εξυπηρέτηση του μεταβιβαζόμενου χαρτοφυλακίου.Η Τράπεζα Πειραιώς παρουσίασε, πάντως, την αμερικανική εταιρεία ως «φιλάνθρωπη» που θα αναλάβει τη χρηματοδότηση υπερχρεωμένων εταιρειών, οι οποίες όμως θα πρέπει να έχουν προοπτικές βιωσιμότητας.Το συγκεκριμένο αμερικάνικο fund αγοράζει δάνεια σε όλο τον πλανήτη, ενώ άνθρωποι της αγοράς σημειώνουν ότι ενδιαφέρεται κυρίως για άμεση αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των εταιρειών. Επίσης,σε ανάλογες κινήσεις έχει προχωρήσει και η διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας, η οποία συζητάει με το επενδυτικό fund Blackstone.

Κανένα σπίτι σε χέρια τραπεζίτη;

Kαι κάπως έτσι ξεκινάει και στην Ελλάδα το τρελό πάρτυ αγοραπωλησίας για τα ξένα funds. Το προεκλογικό σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ χάθηκε στον κυκεώνα των προαπαιτούμενων. «Είναι αλήθεια ότι προεκλογικά είπαμε κανένα σπίτι στο χέρι τραπεζίτη» ανέφερε το Νοέμβριο του 2015 στη Βουλή ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νεκτάριος Σαντορινιός και εισηγητής του νομοσχεδίου για τους πλειστηριασμούς, και διευκρίνισε «δεν είπαμε καμία βίλα στα χέρια τραπεζίτη όπως έκανε η κυβέρνηση της ΝΔ» Ολοκλήρωσε δε την τοποθέτηση του με το προεκλογικό σύνθημα ολίγον διαφοροποιημένο λέγοντας πως «κανένα λαϊκό σπίτι στα χέρια τραπεζίτη». Εμείς να θυμίσουμε βέβαια πως τον Ιανουάριο του 2015 πριν από την εκλογική αναμέτρηση της 25ης Ιανουαρίου ο Αλέξης Τσίπρας από τη Ρόδο όπου βρέθηκε για προεκλογική ομιλία είχε κατηγορηματικά δεσμευτεί για προστασία της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς,ανεξάρτητα από την τάξη στην οποία ανήκει ο ιδιοκτλητης, επαναλαμβάνοντας από το βήμα το σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ εναντίον των πλειστηριασμών, ένα σύνθημα που κυριαρχούσε όλη την προηγούμενη περίοδο.

Στο μεταξύ από τη δική του πλευρά ο Γιάννης Δραγασάκης, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης τόνισε πως «Τα κόκκινα δάνεια θα γίνουν πηγή ανάπτυξης». Αν και αδυνατούμε να κατανοήσουμε το σκεπτικό του δικού του success story να αναφέρουμε πως με βάση το κυβερνητικό σχέδιο που πήρε σάρκα και οστά με τη ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου στην Ολομέλεια , το επόμενο διάστημα οι τράπεζες και τα ξένα funds θα έχουν το δικαίωμα να κρίνουν με συνοπτικές διαδικασίες τη «ζωή» ή το «θάνατο» περισσότερων από 110.000 επιχειρήσεων με ληξιπρόθεσμες οφειλές. Κάτι που αναμένεται μελλοντικά να περάσει και στις κατοικίες αν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Πλέον οι γύπες των αγορών εισέρχονται και νόμιμα στην Ελληνικά κοινωνία και μπορούν να γίνουν μέτοχοι επιχειρήσεων, να τις αγοράσουν, να τις πουλήσουν, ακόμη και να τις πτωχεύσουν. Μόνο που η πτώχευση δεν κρύβει απλά αριθμούς, αλλά προσωπικές ιστορίες οικογενειών που σε πολλές περιπτώσεις υποθήκευσαν ή προσημείωσαν το σπίτι τους για το επιχειρηματικό δάνειο που έλαβαν από την τράπεζα τα προηγούμενα χρόνια.

Ας δούμε όμως, αναλυτικά πως θα γίνονται οι πλειστηριασμοί:

Θα εφαρμόζονται τα ακόλουθα πέντε στάδια:

-Στάδιο 1: Επικοινωνία με τον δανειολήπτη
-Στάδιο 2: Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών από τον δανειολήπτη
-Στάδιο 3:Αξιολόγηση οικονομικών δεδομένων
-Στάδιο 4:Πρόταση κατάλληλης λύσης ρύθμισης ή οριστικής διευθέτησης
-Στάδιο 5: Διαδικασία Εξέτασης Ενστάσεων

Τα παραπάνω πέντε στάδια αφορούν τον λεγόμενο συνεργάσιμο δανειολήπτη, δηλαδή αυτόν ο οποίος πληροί τα ακόλουθα κριτήρια:

α) παρέχει πλήρη και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας προβαίνει σε ορισμό συγγενικού ή φιλικού προσώπου, ως αντικλήτου επικοινωνίας για κάθε περίπτωση που ο ίδιος δεν είναι διαθέσιμος,
β) είναι διαθέσιμος σε επικοινωνία αυτοπροσώπως είτε διά του αντικλήτου του, με κάθε πρόσφορο τρόπο, εντός 15 εργάσιμων ημερών,
γ) προβαίνει αυτοπροσώπως είτε διά του αντικλήτου του σε πλήρη και ειλικρινή γνωστοποίηση πληροφοριών, αναφορικά με την τρέχουσα οικονομική του κατάσταση, εντός 15 εργασίμων ημερών από την ημέρα μεταβολής της
δ) προβαίνει αυτοπροσώπως είτε διά του αντικλήτου του, σε πλήρη και ειλικρινή γνωστοποίηση πληροφοριών, οι οποίες θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην μελλοντική οικονομική του κατάσταση, εντός 15 εργάσιμων ημερών από την ημέρα που θα περιέλθουν σε γνώση του (π.χ. πλήρωση προϋποθέσεων λήψης επιδόματος, εμφάνιση νέων περιουσιακών στοιχείων που θα περιέλθουν στην κυριότητα του [κληρονομιά κ.λπ.], απώλεια κυριότητας περιουσιακών στοιχείων, ανακοινώσεις απόλυσης, καταγγελίες μισθώσεων, εξαγορά ασφαλιστικών προϊόντων, κέρδη οποιασδήποτε μορφής κ.λπ.) και
ε) συναινεί σε διερεύνηση εναλλακτικής πρότασης αναδιάρθρωσης,

Ποιοι είναι οι βασικοί τύποι ρύθμισης που προβλέπονται;

Προβλέπονται 3 βασικοί τύποι ρύθμισης :

1.Τύποι βραχυπρόθεσμων ρυθμίσεων

-Η διάρκεια τους είναι μικρότερη των 5 ετών και μπορεί να περιλαμβάνει:
-Καταβολή μόνο των τόκων.
-Μειωμένες δόσεις για ορισμένη περίοδο.
-Περίοδο χάριτος.
-Μεταφορά πληρωμής δόσεων για το μέλλον.
-Τακτοποίηση του ληξιπρόθεσμου υπολοίπου.

2.Τύποι μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων

-Η διάρκεια τους είναι μεγαλύτερη των 5 ετών και μπορεί να περιλαμβάνει:
-Μόνιμη μείωση επιτοκίου ή του συμβατικού περιθωρίου.
-Αλλαγή Τύπου επιτοκίου, από κυμαινόμενο σε σταθερό ή το αντίστροφο
-Παράταση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου.
-Διαχωρισμός του δανείου σε δύο τμήματα (πχ ένα ενυπόθηκο δάνειο το οποίο θα συνεχίσει θα πληρώνεται κανονικά το μισό και το υπόλοιπο να μεταφέρεται για το μέλλον, με ρευστοποίηση περιουσιακού στοιχείου ή άλλου είδους διευθέτηση).
-Μερική διαγραφή χρεών.
-Πρόσθετη εξασφάλιση για να επιτευχθεί ευνοϊκότερη ρύθμιση.
-Λειτουργική αναδιάρθρωση της επιχείρησης με αλλαγή της διοίκησης όταν οι πιστωτές θεωρούν βιώσιμη την επιχείρηση.
-Συμφωνίες ανταλλαγής χρέους με Μετοχικό Κεφάλαιο όπου η Τράπεζα καθίσταται μέτοχος της επιχείρησης.

3.Τύποι οριστικής διευθέτησης

-Εθελοντική παράδοση Ενυπόθηκου ακινήτου (Ο δανειολήπτης παραχωρεί την κυριότητα του ακινήτου).
-Μετατροπή σε Χρηματοδοτική Μίσθωση (Ο δανειολήπτης παραχωρεί την κυριότητα του ακινήτου υπογράφοντας σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, με δυνατότητα μίσθωσης και χρήσης για ορισμένη χρονική περίοδο).
-Πώληση και ενοικίαση (Ο δανειολήπτης παραχωρεί την κυριότητα του ακινήτου με δυνατότητα μίσθωσης για ελάχιστη περίοδο τριών ετών).
-Μεταβίβαση του δανείου σε άλλο ίδρυμα.
-Ανταλλαγή με στεγαστικό δάνειο μικρότερης αξίας για αγορά κατοικίας ή επαγγελματικής στέγης μικρότερης αξίας.

Κλειδιά για τις δικαστικές ρυθμίσεις οφειλών και την προστασία από πλειστηριασμούς θα είναι πλέον τόσο για τους ευάλωτους όσο και για τους πιο εύπορους δανειολήπτες:

-η εμπορική αξία της πρώτης κατοικίας τους όπως αυτή θα προκύπτει έπειτα από εκτίμηση της αξίας που θα είχε το ακίνητο αν εκπλειστηριαζόταν
-το ετήσιο εισόδημά τους και
-οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης με βάση τις οποίες θα καθορίζονται οι δυνατότητες ομαλής αποπληρωμής των χρεών.

Επίλογος:
Ενώ σε ΗΠΑ και Ισπανία η κρίση ακινήτων συνεχίζεται και η Ευρώπη αναστενάζει υπό τον τρόμο της οικονομικής κρίσης η ρήση της Αμερικανίδας συγγραφέας Margaret Mitchell «η γη είναι το μόνο πράγμα στον κόσμο που μετράει, επειδή είναι το μόνο πράγμα στον κόσμο που διαρκεί, το μόνο πράγμα που αξίζει να δουλεύεις γι’ αυτό, που αξίζει να αγωνίζεσαι γι’ αυτό, που αξίζει να πεθάνεις γι’ αυτό», την ώρα που η νέα τάξη πραγμάτων σε θέλει άστεγο και άνεργο.

Πηγές:

http://news.in.gr/culture/article/?aid=1500041385
https://en.wikipedia.org/wiki/99_Homes

Βικιπαιδεία Διεθνής Χρηματοπιστωτική Κρίση 2007-2008
Le Monde Diplomatique 10 Οκτωβρίου 2008
Ελευθεροτυπία 8 Σεπτεμβρίου 2013

http://www.dw.com/el/%CE%B8%CE%B5%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/s-10507
ΤΟ ΒΗΜΑ 24 Απριλίου 2012
ΤΟ ΒΗΜΑ 24 Δεκεμβρίου 2014
http://www.capital.gr/story/3052397
http://time.com/4007349/spain-evictions-housing-crisis
Ημερησία 3 Ιανουαρίου 2015
http://www.avgi.gr/article/5221266/kanena-spiti-se-xeria-trapeziti
http://news247.gr/eidiseis/oikonomia/pleisthriasmoi-pws-apokryptografeitai-h-nea-symfwnia-oi-pagides-kai-ta-gkriza-shmeia.3775563.html
http://www.newsbomb.gr/oikonomia/news/story/652062/tsoynami-gia-ta-spitia-ton-dimosion-ypallilon#ixzz3uTJ1y6ny
Γιώτα Χουλιάρα για το Geopolitics & Daily News

katoxika nea