Η Τουρκία απέναντι στην ελληνική κρίση

Του Κώστα Ράπτη - Συμπάθεια σε επίπεδο κοινής γνώμης, ανησυχία στους ανθρώπους της αγοράς, αλλά και αναζήτηση από την πολιτική ηγεσία ευκαιριών να καταγραφούν (γεω)πολιτικά κέρδη. Αυτό είναι το τρίπτυχο που περιγράφει τις τουρκικές αντιδράσεις απέναντι στην ελληνική κρίση, καθώς αυτή φθάνει τη δραματική της κλιμάκωση. Το γιατί ο πληθυσμός της γείτονος δείχνει κατανόηση για τα δεινά της Ελλάδας ασφαλώς δεν είναι άσχετο με το γεγονός ότι είναι πρόσφατη η κρίση της τουρκικής οικονομίας το 2011, που επέφερε οδυνηρές αναδιαρθρώσεις υπό την καθοδήγηση του ΔΝΤ και παρεμπιπτόντως σάρωσε όλο το προηγούμενο πολιτικό σκηνικό. 
Για τους περισσότερο διορατικούς, μάλιστα, οι κλυδωνισμοί στην Ελλάδα δυνάμει αποτελούν εικόνα από το μέλλον της ίδιας της Τουρκίας, καθώς η συμπερίληψή της στην ομάδα των "Πέντε Εύθραυστων” αναδυόμενων οικονομιών καθιστά πιθανή μια νέα παρέμβαση του ΔΝΤ. Όσο και αν τα δημόσια οικονομικά της γείτονος έχουν εξυγιανθεί, η προηγηθείσα δεκαετία υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, στηρίχθηκε στην τόνωση της εγχώριας ζήτησης με δανεικά και στην υπερχρέωση του ιδιωτικού τομέα.

Ήδη την επομένη του ελληνικού δημοψηφίσματος το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης σημείωσε βουτιά, ενώ την Τρίτη ο υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Volkan Bozkir παραδέχθηκε ότι η κρίση στην Ελλάδα οπωσδήποτε θα επηρεάσει και την Τουρκία.

Οι τουρκικοί φόβοι δεν έχουν τόσο να κάνουν με την άμεση έκθεση στην Ελλάδα, όσο με την ισοτιμία της λίρας και την τάση φυγής κεφαλαίων από περιφερειακές οικονομίες σε περίπτωση Grexit. Ο όγκος του διμερούς εμπορίου φθάνει τα 5,6 δισ. δολάρια, εκ των οποίων οι τουρκικές εξαγωγές προς την Ελλάδα αντιπροσωπεύουν 1,5 δισ. - ήτοι μόλις 1% του συνόλου. Στο πρώτο πεντάμηνο του 2015, πάντως, οι τουρκικές εξαγωγές προς την Ελλάδα κατέγραψαν υποχώρηση κατά 19% σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα του προηγούμενου έτους.

Εξαιρουμένης της Finansbank (θυγατρικής της Εθνικής), το τουρκικό χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν έχει ιδιαίτερους δεσμούς με το ελληνικό, ενώ οι τουρκικές τράπεζες δεν διαθέτουν σημαντικό χαρτοφυλάκιο σε ελληνικά στοιχεία ενεργητικού. Στην Ελλάδα λειτουργούν περίπου 20 τουρκικές επιχειρήσεις, μεγαλύτερη εκ των οποίων είναι η Ζiraat Bank, με επενδύσεις ύψους 90 εκατ. δολαρίων.

Η ισοτιμία του ευρώ, πάλι, είναι για την Τουρκία πολύ πιο σημαντική υπόθεση και κάθε υποχώρηση του κοινού νομίσματος δημιουργεί προβλήματα στην γείτονα. Ο λόγος είναι ότι το 45% των τουρκικών εξαγωγών πληρώνεται σε ευρώ, ενώ το 63% των εισαγωγών (συμπεριλαμβανομένων των ενδιάμεσων αγαθών για την παραγωγή) σε δολάρια. Μάλιστα, οι τουρκικές εξαγωγές προς την Ε.Ε. αντιπροσωπεύουν πλέον το 43,5% του συνόλου, καθώς κατέγραψαν το 2014 αύξηση κατά 8,8% σε ετήσια βάση, την μεγαλύτερη από το 2011.

Για μία οικονομία που επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης από το 7% παλαιότερων ετών στο 3%, με πληθωρισμό σχεδόν 8%, από τους υψηλότερους στις αναδυόμενες οικονομίες, και έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της τάξης του 5% του ΑΕΠ (ήτοι 45,8 δισ. δολάρια, όταν κατά την κρίση του 2001 περιοριζόταν στα 3 δισ. δολάρια) και με έναν ιδιωτικό τομέα ο οποίος χρειάζεται να αναχρηματοδοτεί κάθε χρόνο χρέος περίπου 200 δισ. δολαρίων (κατά 40% βραχυπρόθεσμο), είναι σαφές πως οτιδήποτε (π.χ. Grexit) ρίχνει σκιές στην περιοχή και ωθεί σε άνοδο των επιτοκίων αποτελεί πλήγμα. Η μετεκλογική αβεβαιότητα, η συριακή κρίση που έχει επιβαρύνει την Τουρκία με τουλάχιστον 2 εκατ. πρόσφυγες και οι μείωση του ρωσικού τουριστικού ρεύματος αποτελούν ήδη ανασταλτικούς παράγοντες.

Σε πολιτικό επίπεδο, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ahmet Davutoğlu έσπευσε να δηλώσει ότι η χώρα του δεν έχει κανένα συμφέρον να δει την Ελλάδα να βυθίζεται, αλλά αντιθέτως προθυμοποιείται να βοηθήσει σε τομείς όπως η ενέργεια, το εμπόριο και ο τουρισμός, μέσω του προσφιλούς της σχήματος του διακυβερνητικού Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας, που όπως είπε θα πρέπει να συγκληθεί εκ νέου μόλις σχηματιστεί η νέα τουρκική κυβέρνηση.

Άλλες τοποθετήσεις υπήρξαν περισσότερο φανταιζί, από την πρόταση βουλευτή του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών (οιονεί αδελφού σχηματισμού του ΣΥΡΙΖΑ στην Τουρκία) να αναλάβει η γειτονική χώρα την πληρωμή της ληξιπρόθεσμης ελληνικής οφειλής στο ΔΝΤ, μέχρι το ανεκδιήγητο άρθρο του καθηγητή Νομικής του Σικάγο Tom Ginsburg να ενωθεί η Ελλάδα με την Τουρκία.

Την ίδια στιγμή, πάντως, πολλαπλασιάζονται οι χαμηλές πτήσεις τουρκικών αεροσκαφών και ελικοπτέρων πάνω από ελληνικά νησιά όπως το Φαρμακονήσι και το Κουνελονήσι, ενώ τα επεισόδια στο Αιγαίο πήραν ιδιαίτερη τροπή με την είσοδο του κατασκοπευτικού πλοίου "Τσανταρλί” στο Πεδίο Βολής Άνδρου κατά τη διάρκεια της ελληνικής άσκησης "Καταιγίς”, στις 9 Ιουνίου. Η απορρόφηση της Αθήνας από την κρίση και η στενότητα πόρων των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων επιτρέπει στους Τούρκους στρατηγούς να καταγράφουν με μεγαλύτερη από ποτέ επιμονή τις διεκδικήσεις τους.

phgh:ΕΘΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ - ΕΛΛΑΔΑ