Κράτη υπό κατάρρευση και προτεκτοράτα

ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ
Καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής,
Κοσμήτορας Σχολής Διεθνών Σπουδών,
Επικοινωνίας και Πολιτισμού Παντείου Πανεπιστημίου

Μεγάλες κρίσεις, εφόσον συνειδητοποιηθεί ο κίνδυνος, υπάρξει εθνική συναίνεση και συσπείρωση, αλλά και νέα ηγεσία, οδηγούν σε συνθήκες εθνικής αναγέννησης, όπως συνέβη αμέσως μετά την καταστροφή του 1897

Η Ελλάδα αντιμετώπισε στην ιστορία της ως ελληνικό κράτος δεκάδες κρίσεις, ορισμένες από τις οποίες απείλησαν την ίδια την κρατική της υπόσταση. Τέτοιες καταστροφικές εξελίξεις ήσαν συνήθως προϊόν πολεμικών αναμετρήσεων ή εμφύλιων συρράξεων, σπανίως όμως ήταν αποτέλεσμα οικονομικής κρίσης τόσο βαθιάς, που να επηρέαζε την υπόσταση του ίδιου του κράτους. Το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χαρίλαου Τρικούπη του 1893 δεν έφερε την καταστροφή της χώρας, ούτε το τέλος της, ενώ ο ατυχής, όπως αποκαλείται, πόλεμος του 1897 που ακολούθησε, οδήγησε τη χώρα σε περιπέτειες, που θα μπορούσαν να επιφέρουν τη διάλυση του νεοσύστατου ελληνικού εθνικού κράτους. Είναι όμως γνωστό πως μεγάλες κρίσεις, εφόσον συνειδητοποιηθεί ο κίνδυνος, υπάρξει εθνική συναίνεση και συσπείρωση, αλλά και νέα ηγεσία, οδηγούν σε συνθήκες εθνικής αναγέννησης, όπως συνέβη αμέσως μετά την καταστροφή του 1897.
Η έλευση, εν προκειμένω του Ελευθέριου Βενιζέλου το 1909, δημιούργησε την Ελλάδα του 20ού αιώνα, υλοποίησε προς στιγμήν το όνειρο της Ελλάδος των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, διαμορφώνοντας συνθήκες σταθερότητας και αναγεννητικής πορείας του έθνους, από θέματα ελπίδας και εθνικής αισιοδοξίας που δεν εξαντλήθηκαν ούτε με την Μικρασιατική Καταστροφή, ούτε με τον Εμφύλιο της δεκαετίας του 1940, ούτε και με την κρίση της Κύπρου του 1974.
Σήμερα, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που σημαίνει το τέλος των εθνικών οικονομιών και την υπαρξιακή απειλή μικρών και αδύναμων κρατών, η κατάσταση είναι πολύ πιο δύσκολη για χώρες χωρίς ιστορικό απόθεμα, χωρίς εθνική αυτοπεποίθηση και χωρίς ικανή ηγεσία. Είναι πολύ πιο εύκολο σήμερα από ό,τι στο παρελθόν, είτε αυτό λεγόταν Ψυχρός Πόλεμος και εθνικά κράτη, είτε πολυπολικό σύστημα διεθνών ισορροπιών, να επιβιώσουν κράτη που είναι αδύναμα οικονομικά, στρατιωτικά, χωρίς συμμάχους και χωρίς κοινωνική συνοχή.
Η Μέση Ανατολή διαλύεται, η Συρία και η Λιβύη έχουν τελειώσει, το Ιράν έχει διαμελιστεί, γενικώς η ισοπεδωτική δυναμική της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης διαλύει εύκολα παλιές δομές και συγκροτεί καινούργιες. Η Ελλάς από επιπόλαιους χειρισμούς και διεφθαρμένες πολιτικές του πολιτικού προσωπικού, που κατά ένα μέρος του κυβέρνησε ανεύθυνα τη χώρα τα τελευταία τριάντα χρόνια, οδηγήθηκε προς στιγμή στον κίνδυνο μιας άμεσης κρατικής κατάρρευσης και διεθνούς περιθωριοποίησης ενός ιστορικού έθνους και μιας μέχρι πρόσφατα ισχυρής κρατικής οντότητας.
Ο κίνδυνος ήταν άμεσος, γιατί ακριβώς η Ελλάδα βρέθηκε να συγκρούεται με τον πολιτικό και οικονομικό χώρο, στον οποίο είναι ενταγμένη τα τελευταία τριάντα πέντε χρόνια, ο οποίος της προσφέρει μέχρι και σήμερα, παρά τις μεγάλες αδυναμίες του, δομικές και λειτουργικές, τεράστιες δυνατότητες ανάπτυξης και ισχυρής παρουσίας σε ένα εξαιρετικά σύνθετο και δύσκολο διεθνές περιβάλλον, είτε αυτό λέγεται Βαλκάνια, είτε Μεσόγειος και Μέση Ανατολή.
Η Ελλάς βρίσκεται εντός ενός πλαισίου συμμαχιών που αποπνέει την ταυτότητα ενός δυνάμει πολιτειακού και πολιτικού σχήματος, το οποίο διαθέτει μια σημαντική θέση στο διεθνές σύστημα με κύρος και διεθνή αποδοχή, ένα πλαίσιο που αντανακλά και στην ίδια την υπόσταση της Ελλάδος, τα προβλήματα και την πορεία της. Υπάρχουν δεκάδες λόγοι, που θεμελιώνουν το επιχείρημα της μεγάλης πλειοψηφίας των Ελλήνων διανοουμένων και μη, να συνεχίσει να παραμένει και να αναβαθμίζει τη θέση και τον ρόλο της στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, συμβάλλοντας εκ των έσω στην απάλειψη δομικών και λειτουργικών αδυναμιών της Ε.Ε. και στη βελτίωση και ενδυνάμωση των στοιχείων που συνθέτουν την πορεία της πολιτικής ολοκλήρωσής της.
Το γεγονός και μόνο πως η πολιτική ηγεσία της χώρας στο σύνολό της, όχι μόνο σήμερα, αλλά προπάντων τα τελευταία χρόνια, άφησε την Ελλάδα να φτάσει στο σημείο να απειλείται με κατάρρευση η κρατική της δομή, να απειλείται με το τέλος της μια εθνική πορεία των τελευταίων δύο αιώνων, που η ανεξαρτησία και η εθνική ολοκλήρωση κατακτήθηκε με αίμα, αποτελεί μια αδιανόητη εξέλιξη, που μόνο ως ύβρη στον πολιτισμό και την εθνική μας ταυτότητα θα μπορούσε να θεωρηθεί.
Σήμερα εμφανίζεται η κρίση ναι μεν να κορυφώνεται τούτες τις τελευταίες ώρες, να είναι όμως ταυτόχρονα και ορατή η υπέρβασή της, ενώ -όπως συμβαίνει συνήθως σε μεγάλες υπερβάσεις κρίσεων- η αναγέννηση ή οι δυνατότητες μεγάλης αναγεννητικής πορείας είναι ένα επόμενο ασφαλές βήμα των εθνικών διεργασιών που ακολουθούν. Έτσι μπορεί κανείς να προσδοκά πως η επόμενη φάση, που θα ακολουθήσει την υπέρβαση της κρίσης, θα είναι πραγματικά αναγεννητική και αντάξια της ελληνικής ιστορίας και του νέου ελληνικού κράτους.
Τέλος, όπως κλείνουν εθνικοί κύκλοι κρίσης και παρακμής και ανοίγουν νέοι αναγεννητικοί για κάθε κράτος, πρέπει να έχουμε κατά νου πως η Κύπρος αποτελεί την αχίλλειο πτέρνα του έθνους και πως αν δεν φροντίσει η ηγεσία της Κύπρου να αναπτύξει στρατηγική επιβίωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, που να ακουμπάει σε δύο βασικούς πυλώνες, την ελληνική της ταυτότητα και την κρατική της υπόσταση μέσα στην ευρωπαϊκή οικογένεια, τα πειράματα της δικοινοτικής διζωνικότητας θα ναρκοθετήσουν την υπόσταση του κυπριακού κράτους και κατά συνέπεια την επιβίωση του κυπριακού Ελληνισμού στην Κύπρο.

phgh:http://greeknation.blogspot.gr/