ΡΑΓΔΑΙΕΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ! ΕTOIMAZETAI OIKONOMIKH KAI ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ «ΕΙΣΒΟΛΗ»

Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη

Ένταξη της Τουρκίας στην Ε. Ένωση μέσω λύσης

Επιδιώκει καθεστώς κράτους μέλους, για να διευκολύνει τον έλεγχο της αγοράς, της οικονομίας και του εμπορίου όχι μόνο στον Βορρά, αλλά και στον Νότο

· Γιατί η Τουρκία θέλει καθεστώς Ευρωπαίων πολιτών για τους ψαράδες της
· Είσοδος Τούρκων πολιτών χωρίς βίζα μόνο για Κύπρο
· Σε ποιους τομείς και γιατί θέλει τα οφέλη κράτους μέλους η Άγκυρα;
· Ποιες νομικές επιλογές μπορούν να δώσουν λύση και ποιες οι πολιτικές διαστάσεις

Η Τουρκία επιδιώκει μέσω της λύσης την ένταξή της στην ΕΕ από την πίσω πόρτα, έχοντας κατά νουν τον πλήρη οικονομικό και εμπορικό έλεγχο της Κύπρου. Και του Βορρά και του Νότου. Αυτό προκύπτει από τα αιτήματά της προς την ΕΕ, που περιλαμβάνονται σε σημειώματα τεχνοκρατών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Πιο συγκεκριμένα, εκτός των όσων θεωρεί ως κεκτημένα από το υφιστάμενο «status quo» στον Βορρά, η Τουρκία ζητά, στο πλαίσιο της λύσης, ισότιμο καθεστώς κράτους μέλους της ΕΕ, καθώς και των πολιτών και των εταιρειών της. Προς τον σκοπό αυτό αναφέρεται στους ακόλουθους τομείς:

Οι εμπορικές συμφωνίες
1. Στις εμπορικές συναλλαγές και στην παροχή υπηρεσιών για φυσικά και νομικά πρόσωπα. Ο τομέας αυτός περιλαμβάνει: Α. Την εφαρμογή της General Agreement in Services (GATS – Συμφωνία για το Εμπόριο των Υπηρεσιών). B. Την εφαρμογή Government Procurement Agreement (Συμφωνία για Κυβερνητικές Προσφορές) που αφορά στο δικαίωμα συμμετοχής κρατών μελών της ΕΕ σε προσφορές του κυπριακού δημοσίου χωρίς δικαίωμα αποκλεισμού, όπως μπορεί να συμβεί σήμερα με την Τουρκία σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ, καθότι είναι τρίτο μη κράτος μέλος. Γ. Την εφαρμογή της Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (Συμφωνία περί Εμπορίας Πνευματικών Δικαιωμάτων). Δ. Την εφαρμογή της GATT (Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου).

2. Στην ενέργεια και τις τηλεπικοινωνίες, που σχετίζονται με τα ανωτέρω, δηλαδή με το καθεστώς παροχής υπηρεσιών και με τα μετοχικά κεφάλαια.

3. Στα δικαιώματα των Τούρκων ψαράδων να αλιεύουν στα νερά της Κύπρου με το καθεστώς των Ευρωπαίων πολιτών.

4. Στην αντιμετώπιση των Τούρκων πολιτών όπως και των εξ Ελλάδος, αρχίζοντας από την είσοδό τους στην Κύπρο χωρίς βίζα. Επί τούτου, οι πρώτες σκέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι οι εξής: Εισηγείται ότι θα είναι δυνατό να μη χρειάζονται βίζα οι Τούρκοι πολίτες που θα εισέρχονται στο νησί, εφόσον η Κύπρος δεν είναι στη ζώνη Schengen για μια μεταβατική περίοδο. Αυτό θα ισχύει μόνο για την Κύπρο και θα περιληφθεί στην Πράξη Προσαρμογής (Act of Adaptation), που θα αφορά στην εφαρμογή του κεκτημένου στον Βορρά, του οποίου η λειτουργία έχει ανασταλεί επί τη βάσει του Πρωτοκόλλου 10, λόγω της υφιστάμενης κατάστασης.
Δηλαδή της κατοχής. Πάντως εκκρεμεί το θέμα της ελευθεροποίησης των ταξιδιωτικών εγγράφων (βίζα) για Τούρκους πολίτες στην ΕΕ, καθότι η Άγκυρα δεν έχει εκπληρώσει ακόμη τα 72 κριτήρια που της ετέθησαν. Τι εισηγούνται σε πρώτη φάση οι τεχνοκράτες της Επιτροπής για την περίπτωση της Κύπρου; Είτε ρυθμιστεί είτε όχι το ζήτημα της βίζας για τους Τούρκους πολίτες με την ΕΕ ως τέτοια, οι Τούρκοι πολίτες, για μια μεταβατική περίοδο, θα δικαιούνται να επισκέπτονται την Κύπρο χωρίς βίζα. Το μέτρο αυτό θα ισχύει μόνο για την Κύπρο. Όπως τονίζεται, αυτό θα μπορεί να είναι τμήμα της λύσης.

Φόρμουλα εκχώρησης δικαιωμάτων
Ως τμήμα της λύσης προβάλλεται και μια άλλη εισήγηση από τεχνοκράτες της ΕΕ, που αφορά στην επίλυση του προβλήματος που υπάρχει ως προς την εφαρμογή της Συμφωνίας για το Εμπόριο των Υπηρεσιών. Το πρόβλημα εντοπίζεται, πρώτον, στο γεγονός ότι δεν μπορούν οι Τούρκοι να έχουν ειδικό καθεστώς σε σχέση με άλλα τρίτα κράτη, μη ανήκοντα στην ΕΕ, διότι γεννάται ζήτημα εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης. Δεύτερον, η Άγκυρα δεν έχει εφαρμόσει το άρθρο Πέντε της Συμφωνίας για το Εμπόριο των Υπηρεσιών, που αφορά σε «ελεύθερη εμπορική περιοχή για τις υπηρεσίες», ενώ σε αυτό το πρόβλημα προστίθεται και κάτι άλλο: Δεν φαίνεται, όπως εκτιμούν στις Βρυξέλλες, ότι η Τουρκία θα εφαρμόσει στην περίπτωση της Κύπρου την αρχή της ίσης μεταχείρισης στη λογική της αμοιβαιότητας, ώστε να μπορεί να διευκολυνθεί η κατάσταση.

Μια από τις φόρμουλες που θα ήταν δυνατό να εξευρεθεί, σύμφωνα με κάποιες νομικές απόψεις τεχνοκρατών, είναι η ακόλουθη: Εφόσον εντοπίζονται νομικά προβλήματα που αφορούν στην αδυναμία της εφαρμογής της ίσης μεταχείρισης στη Συμφωνία για το Εμπόριο των Υπηρεσιών, μεταξύ της Τουρκίας και τρίτων χωρών, εκείνο που μπορεί να συμβεί είναι το εξής: Να είναι η ΕΕ τμήμα της λύσης, οπότε επί τη βάσει ειδικού καθεστώτος μεταξύ των εμπλεκομένων μερών θα μπορούσε να βρεθεί ρύθμιση, με την υιοθέτηση μιας μορφής πρωτογενούς δικαίου.
Εάν, από την άλλη, η ΕΕ δεν είναι τμήμα της λύσης, θα ήταν δυνατό να εκχωρήσει τις δικές της αποκλειστικές αρμοδιότητες, που αφορούν στη Συμφωνία για το Εμπόριο των Υπηρεσιών, προς την Κύπρο, όπως επιτρέπει το άρθρο 2 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της ΕΕ, ώστε να ενεργήσει προς επίλυση του προβλήματος με την Τουρκία. Μια τέτοια διευθέτηση μεταξύ ΕΕ και Κύπρου από τη μια, και Κύπρου-Τουρκίας από την άλλη, θα ήταν δυνατό να ενσωματωθεί ως χωριστή συμφωνία ή να περιληφθεί στην Πράξη Προσαρμογής (Act of Adaptation) που αφορά στη λειτουργία του κεκτημένου στο βόρειο τμήμα της Κύπρου μετά τη λύση.
Προφανώς, η φόρμουλα αυτή θα γίνει με όρους, εκ των οποίων ο πιο βασικός είναι να ισχύει σε τοπικό κυπριακό επίπεδο και όχι επί του συνόλου της ΕΕ. Διότι, εάν έχει συνολικό χαρακτήρα, θα προκύψει γενικότερο ζήτημα το οποίο δεν θα είναι διαχειρίσιμο ούτε από την Ευρωπαϊκό Επιτροπή ούτε από την Άγκυρα, η οποία είναι πρόδηλο ότι θέλει να έχει το ίδιο καθεστώς για τους δικούς της πολίτες και τις δικές της εταιρείες ή και παροχείς υπηρεσιών, όπως έχει και η Ελλάδα.

Χωριστές συμφωνίες και κατάλοιπο
Επί τη βάσει των ανωτέρω προκύπτει και ένα άλλο νομικό ζήτημα: Σε ποιον θα περάσουν αυτές οι αποκλειστικές αρμοδιότητες που θα εκχωρήσει η ΕΕ στην Κύπρο; Στην Ομοσπονδιακή Κεντρική Κυβέρνηση ή στα δυο συνιστώντα κράτη; Ή θα συμβούν και τα δυο; Τονίζεται δε, τούτο για δυο λόγους: Πρώτον, ο ίδιος ο Πρόεδρος έχει ανακοινώσει ότι αρμοδιότητες και εξουσίες σε θέματα εμπορίου ανήκουν στα συνιστώντα κράτη, τα οποία θα έχουν δικαιοδοσία για σύναψη εμπορικών συναλλαγών χωριστά. Δεύτερον, το κατάλοιπο εξουσίας ανήκει στα συνιστώντα κράτη. Ότι, δηλαδή, δεν ρυθμίζεται ρητώς ως αρμοδιότητα της Κεντρικής Κυβέρνησης ό,τι ανήκει στα συνιστώντα κρατίδια.

Τουρκική επιδίωξη
Με τις νομικές και πολιτικές της κινήσεις, η Τουρκία επιδιώκει να επιτύχει με τη λύση καθεστώς κράτους μέλους της ΕΕ σε ό,τι αφορά τις σχέσεις της με την Κύπρο και ταυτοχρόνως να ελέγχει το σύνολο των τομέων της οικονομίας με τα μεγαθήρια που διαθέτει, από τον χώρο των τηλεπικοινωνιών ώς τον χώρο των εργοληπτικών εταιρειών και της ενέργειας.
Η μικρή αγορά ολόκληρης της Κύπρου θα είναι, όπως εκτιμάται, εύκολη ανταγωνιστική λεία για τις τουρκικές εταιρείες ή θυγατρικές τους, ακόμη και αν δεν επιτύχει η Άγκυρα τα πλείστα των όσων διεκδικεί, κατά τρόπον ώστε να έχει καθεστώς κράτους μέλους της ΕΕ. Διότι, από πολιτικής άποψης, ποιος θα τολμήσει να αποκλείσει τις όποιες τουρκικές εταιρείες; Αυτή λοιπόν είναι η διαφορά μεταξύ τρίτου κράτους, όπως είναι σήμερα η Τουρκία, με ένα κράτος μέλος.
Ότι, δηλαδή, εάν ήταν κράτος μέλος, δεν θα ίσχυαν οι περιορισμοί που είναι δυνατό να ισχύσουν για τα τρίτα μη κράτη μέλη, κυρίως σε ζωτικούς και στρατηγικούς τομείς, όπως η ενέργεια για παράδειγμα και οι τηλεπικοινωνίες. Ερώτημα πολιτικό: Ποια κυπριακή Αρχή θα τολμήσει, μετά τη λύση, να αποκλείσει τουρκική εταιρεία, επικαλούμενη είτε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου είτε άλλη σχετική Συμφωνία, όταν μια τέτοια ενέργεια θα θεωρηθεί ως αφορμή ή αιτία κρίσης και απειλής σε βάρος της βιωσιμότητας του νέου πολιτειακού συστήματος;
Η Τουρκία ως διεκδικητική που είναι, επιδιώκει να διευθετήσει τα πάντα, επί τη βάσει των νόμων, και τη δική της αναβάθμιση ως ισότιμο κράτος με την Κύπρο και την Ελλάδα, έχοντας όσο το δυνατόν περισσότερα δικαιώματα κράτους μέλους. Πρόκειται για τμήμα της αναθεωρητικής της πολιτικής.

Έλεγχος αγοράς και εργοληπτικές εταιρείες
Εκείνο που γίνεται αντιληπτό είναι ότι η Άγκυρα επιδιώκει τον έλεγχο της κυπριακής αγοράς από τουρκικά κεφάλαια. Για την Turkcell (εταιρεία τηλεπικοινωνιών) η Κύπρος είναι μια γειτονιά της Κωνσταντινούπολης. Όμως, όπως τονίζεται, το θέμα δεν εντοπίζεται στο οικονομικό κέρδος, αλλά στον έλεγχο που μπορεί να γίνει με προσφορές χαμηλών τιμών, γεγονός που είναι δυνατό να προκαλέσει πρόβλημα στην ανταγωνιστικότητα υφιστάμενων εταιρειών που δρουν σήμερα στις ελεύθερες περιοχές.
Ανάλογα είναι και τα ζητήματα των εργοληπτικών εταιρειών, τομέας στον οποίο οι Τούρκοι θέλουν να πάρουν τη μερίδα του λέοντος μετά τη λύση, όπως και στον ηλεκτρισμό, καθώς και στο νερό, όπου υπάρχουν ήδη συμφωνίες μεταξύ Τουρκίας και ψευδοκράτους, και συνιστούν κόκκινη γραμμή υπό την έννοια ότι δεν πρόκειται να υπάρξει λύση χωρίς την κατοχύρωσή τους. Από την άλλη, επί τη βάσει τη αρχής της αμοιβαιότητας, θα ήταν δυνατό να ανοίξει η τουρκική αγορά με καλούς οιωνούς.
Το πρόβλημα, όμως, είναι η πολιτική και οικονομική αστάθεια που παρουσιάζει η Τουρκία, ο απρόβλεπτος χαρακτήρας του καθεστώτος Ερντογάν και τα δημοκρατικά ελλείμματα, που καλύπτουν και τον χώρο της οικονομίας και του εμπορίου. Υπάρχει, όμως, και κάτι άλλο που αναφέρεται στις εκτιμήσεις των Βρυξελλών. Ότι δηλαδή η Τουρκία δεν δείχνει πρόθεση για εφαρμογή της αρχής της αμοιβαιότητας, εκτός και αν αυτό αποτελεί μέρος της συμφωνίας μεταξύ των μερών.

Διευκόλυνση λύσης και τραπεζικό σύστημα
Τα ζητήματα αυτά εγείρονται από την Τουρκία προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της διευθέτησης του Κυπριακού και είναι συναφή, από την άλλη, με τη δυνατότητα για την εφαρμογή λύσης από την πρώτη μέρα (day one). Το θέμα αυτό είχε συζητηθεί την περασμένη Τρίτη μεταξύ του Τουρκοκύπριου ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί και του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ. Δύο, εκτός των άλλων, είναι τα βασικά προβλήματα: Το πρώτο είναι η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου στα κατεχόμενα και το δεύτερο είναι η υιοθέτηση του ευρώ.
Από τεχνοκρατικής πλευράς, επισημαίνεται ότι κάτι τέτοιο είναι δύσκολο να συμβεί ώς τα μέσα του έτους, οπότε και εκτιμάται η διεξαγωγή δημοψηφισμάτων και εφαρμογή της λύσης. Διότι υπάρχει καθυστέρηση από τουρκοκυπριακής κοινότητας στα θέματα της εναρμόνισης και άρνηση των κατοχικών «αρχών» για έλεγχο του τραπεζικού τους συστήματος. Βεβαίως, το ζήτημα δεν είναι μόνο νομικο-τεχνοκρατικό, αλλά και πολιτικό. Δηλαδή, η τουρκική πλευρά -αυτό μάλιστα διεφάνη και από τη συνάντηση του κ. Ακιντζί με τον κ. Γιούνκερ- προβάλλει τον ισχυρισμό ότι η ΕΕ θα πρέπει να διευκολύνει και όχι να δυσκολέψει την εφαρμογή της λύσης.
Με άλλα λόγια, ζητά, αν αυτό είναι δυνατό, να κλείσει τα μάτια εκεί όπου μπορεί. Όμως, διευκρινίζεται από τους εταίρους ότι, εάν σε μια τέτοια περίπτωση πάει κάτι στραβά στον τραπεζικό τομέα των κατεχομένων, οι ζημιές δεν θα πληρωθούν μόνο από το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος και το τραπεζικό του σύστημα, αλλά θα τις επωμιστεί το σύνολο της κυπριακής οικονομίας. Και αυτό είναι ξεκάθαρο, κυρίως από τη Φρανκφούρτη όπου εδρεύει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ως καθ’ ύλην αρμόδια. Και η οποία θα έχει να κάνει μόνο με την Ομόσπονδη Κεντρική Τράπεζα.

Μεθοδικότητα…
Η Τουρκία εργάζεται μεθοδικά σε όλους τους τομείς για να έχει τον έλεγχο της λύσης αυτή τη φορά, όχι μόνο στρατιωτικά, που ούτως ή άλλως βρίσκεται μια ανάσα -ακόμη και αν δεν έχει στρατό στο νησί- αλλά και από οικονομικής, εμπορικής, ενεργειακής, τηλεπικοινωνιακής και τραπεζικής άποψης. Και δεν είναι μόνο στον Βορρά που θέλει να έχει τον έλεγχο, αλλά εφ’ ολοκλήρου της νήσου. Και μάλιστα, με βάση τα όσα συζητά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στόχος της είναι να αποκτήσει μέσω Κύπρου καθεστώς κράτους μέλους. Ας είναι και τοπικά…

hellasforce