Καθοριστικό το τελευταίο τρίμηνο για την ελληνική οικονομία- Οι κρίσιμες ημερομηνίες

Μπορεί το έτος σιγά σιγά να έρχεται στο τέλος, ωστόσο οι μέρες που απέμειναν μέχρι να μπει το 2017 είναι σημαντικές και καθοριστικές για την την ελληνική οικονομία και την κυβέρνηση. Και αυτό γιατί στο διάστημα αυτό θα κριθούν η ολοκλήρωση της πρώτης και δεύτερης αξιολόγησης, αλλά και τα μέτρα για την απομείωση του δημόσιου χρέους.

Στο κυβερνητικό στρατόπεδο αισιοδοξούν για την πορεία των πολύπλοκων διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς, πλην όμως, όπως κατέδειξε και η έκθεση του ΔΝΤ, οι δανειστές επιμένουν στη λήψη μέτρων εφαρμογής μεταρρυθμίσεων και γενικώς φαίνεται πως θα τηρήσουν σκληρή στάση.

Με την αυριανή ψήφιση ενός ακόμη νομοσχεδίου με προαπαιτούμενα ξεκινάει η αντίστροφη μέτρηση για μια διαδικασία, κατά την οποία θα κριθεί:

1. Αν θα εκταμιευτούν περίπου 9 δισ. ευρώ για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας: τα 2,8 δισ. ευρώ που υπολείπονται με την ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης και των 15 προαπαιτούμενων, τα περισσότερα εκ των οποίων περιγράφονται στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε την Παρασκευή στη Βουλή, και τα 6,2 δισ. ευρώ της β’ αξιολόγησης.

2. Αν θα γίνουν συγκεκριμένα τα μέτρα -τουλάχιστον τα μεσοπρόθεσμα και τα βραχυπρόθεσμα- για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους.

3. Αν θα υπάρξει συμφωνία για τη μείωση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος μετά την ολοκλήρωση του 3ου ελληνικού προγράμματος, δηλαδή μετά το 2018. Ο «πήχης» είναι στο 3,5% και η ελληνική κυβέρνηση θέλει να τον κατεβάσει στο 2% με 2,5%, κάτι με το οποίο συμφωνεί τόσο ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος όσο και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

4. Αν θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για συμμετοχή και του ΔΝΤ στο 3ο πρόγραμμα. Το ΔΝΤ με την έκθεση για την ελληνική οικονομία που έδωσε στη δημοσιότητα την Παρασκευή κατέστησε σαφές ότι η συμμετοχή του εξαρτάται από το τι θα αποφασιστεί για το χρέος -ζήτησε γενναιότερες αποφάσεις από τα όσα συμφωνήθηκαν στο Eurogroup της 24ης Μαΐου- και από το τι θα γίνει με το πρωτογενές πλεόνασμα της Ελλάδας.

5. Αν η Ελλάδα θα αποτελέσει πλέον τμήμα του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, συμμετοχή η οποία κρίνεται απαραίτητη για να αποκλιμακωθούν τα spreads των ελληνικών ομολόγων και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις δανεισμού της Ελλάδας από την αγορά.

Οι κρίσιμες ημερομηνίες

Αύριο αναμένεται να γίνει νόμος του κράτους το νομοσχέδιο των προαπαιτούμενων. Εφόσον σήμερα κλείσει -μέσω τροπολογίας- η εκκρεμότητα με τη νομοθεσία για τον εκσυγχρονισμό της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας και υπό την προϋπόθεση ότι θα ανακοινωθεί η σύνθεση του Εποπτικού Συμβουλίου του νέου Υπερταμείου Αποκρατικοποιήσεων, την Πέμπτη θα συζητηθεί στο Euro Working Group το αν έχουν εκπληρωθεί τα 15 προαπαιτούμενα για την εκταμίευση της δόσης των 2,8 δισ. ευρώ (εκ των οποίων το 1,7 δισ. ευρώ θα διατεθεί για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου). Εφόσον το κουαρτέτο καταθέσει την έκθεση συμμόρφωσης (compliance report) θα ανοίξει ο δρόμος για την έγκριση της εκταμίευσης και σε πολιτικό επίπεδο, κάτι που θα πραγματοποιηθεί στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 10 Οκτωβρίου.

Μία εβδομάδα πριν μεταβεί στις Βρυξέλλες για το κρίσιμο Eurogroup της 10ης Οκτωβρίου, ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος θα πρέπει να στείλει -έως την επόμενη Δευτέρα, καθώς υπάρχει υποχρέωση κατάθεσης την πρώτη Δευτέρα του Οκτωβρίου- το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού στη Βουλή. Μπορεί τα νούμερα που θα γίνουν γνωστά να μην είναι τα οριστικά -ο προϋπολογισμός του 2017 θα έρθει στη Βουλή τον Νοέμβριο-, ωστόσο και από το προσχέδιο θα φανεί ότι το νέο έτος θα πρέπει να υπάρξει αύξηση των φορολογικών εσόδων -τουλάχιστον κατά 2-2,5 δισ. ευρώ- προκειμένου να εξασφαλιστεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 1,75% (αντιστοιχεί σε 3,2 δισ. ευρώ). Η κοινωνία θα θυμηθεί την επόμενη Δευτέρα ότι έρχεται νέο κύμα αύξησης φόρων:

1. Η αύξηση των έμμεσων φόρων (τσιγάρα, καφές, τηλέφωνα, βενζίνες, πετρέλαιο κίνησης κ.λπ.).
2. Η αύξηση του φόρου εισοδήματος και της εισφοράς αλληλεγγύης.
3. Η σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με το δηλωθέν εισόδημα για ένα εκατομμύριο ελεύθερους επαγγελματίες και επιχειρηματίες.

Υπό την προϋπόθεση ότι όλα θα εξελιχθούν ομαλά στο Eurogroup της 10ης Οκτωβρίου -η δόση αναμένεται να κατατεθεί μέσα στο β’ δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου-, αμέσως μετά θα ξεκινήσει η διαπραγμάτευση για τη β’ αξιολόγηση. Η επάνοδος του κουαρτέτου στην Αθήνα προγραμματίζεται για τις 17 Οκτωβρίου -εκείνες τις ημέρες θα πραγματοποιείται και το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ-, ενώ με βάση τον μέχρι τώρα προγραμματισμό η διαπραγμάτευση θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Οκτωβρίου. Θέματα από τη β’ αξιολόγηση έχουν ήδη πέσει στο τραπέζι κατά τις πενθήμερες συζητήσεις του Σεπτεμβρίου με το κουαρτέτο (μεταξύ αυτών το θέμα των «κόκκινων» δανείων κ.λπ.).

Στη β’ αξιολόγηση αναμένεται να κυριαρχήσουν τα εργασιακά. Το ΔΝΤ φρόντισε να ξεκαθαρίσει για μια ακόμη φορά ότι δεν πρόκειται να κάνει πίσω στο συγκεκριμένο θέμα, οπότε στην πράξη θα φανεί αν το τέλος αυτής της διαπραγμάτευσης θα φέρει μόνο δυσάρεστες εξελίξεις για την ελληνική πλευρά (π.χ. πλήρη απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων) ή και θετικά στοιχεία (επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων, έστω και μετά την ολοκλήρωση του 3ου ελληνικού προγράμματος).

Εφόσον τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα και ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις μέσα στον Οκτώβριο, η Ελλάδα θα βρίσκεται και στην ατζέντα του Eurogroup της 7ης Νοεμβρίου, καθώς εκεί θα κριθεί αν θα έχουν εκπληρωθεί οι υποχρεώσεις για την εκταμίευση της δόσης των περίπου 6 δισ. ευρώ.

Το διακύβευμα της β’ αξιολόγησης δεν είναι μόνο το αν θα εκταμιευτούν ή όχι τα κεφάλαια, αλλά και το αν θα παραμείνει ή όχι στο πρόγραμμα το ΔΝΤ. Το Ταμείο αναμένεται να δημοσιεύσει -ενδεχομένως και μέσα στον Οκτώβριο, πριν καν ολοκληρωθεί η β’ αξιολόγηση- την αναθεωρημένη έκθεση βιωσιμότητας για το ελληνικό χρέος. Το περιεχόμενο της έκθεσης μπορεί να το μαντέψει εύκολα κάποιος μετά και τη δημοσίευση της έκθεσης για την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο του άρθρου 4 του κανονισμού του Ταμείου. Το χρέος θα χαρακτηριστεί και πάλι ως εξαιρετικά μη βιώσιμο και θα ζητηθούν συγκεκριμένα μέτρα διευθέτησής του αλλά και χαμηλοί στόχοι για το πρωτογενές πλεόνασμα.

Αυτή η τριπλή συζήτηση -χρέος, πλεόνασμα, συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα- αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι το τέλος του έτους.

Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα υπάρξουν αποφάσεις καθώς οι ευρωπαϊκοί θεσμοί επιμένουν να μην ανοίξει θέμα για το πλεόνασμα, ενώ η γερμανική πλευρά δεν φέρεται διατεθειμένη να συζητήσει το θέμα των μέτρων για το χρέος, επικαλούμενη και τα όσα αναφέρει η απόφαση του Eurogoup του περασμένου Μαΐου (σ.σ.: τα βραχυπρόθεσμα μέτρα να εξειδικευτούν μέχρι την ολοκλήρωση του προγράμματος, δηλαδή μέχρι το 2018).

Ο αγώνας για τα έσοδα

Την Πέμπτη το οικονομικό επιτελείο θα πληροφορείται για το κλείσιμο και των τελευταίων προαπαιτούμενων της α’ αξιολόγησης και την Παρασκευή θα στρέφει το ενδιαφέρον του στις τράπεζες όπου θα εισρέουν μαζικά οι φορολογούμενοι για τη διπλή επιβάρυνση. Η τελευταία εργάσιμη του μήνα θα είναι καθοριστική για την εκπλήρωση του εισπρακτικού στόχου. Ο προϋπολογισμός προβλέπει ότι τον Σεπτέμβριο θα πρέπει να συγκεντρωθούν 4,7 δισ. ευρώ (σε επίπεδο εσόδων τακτικού προϋπολογισμού προ επιστροφών). Τα περισσότερα θα πρέπει να προέλθουν:
1. Από τον ΕΝΦΙΑ, ο οποίος θα πρέπει να αποφέρει τουλάχιστον 750 εκατ. ευρώ μόνο μέσα από την πρώτη δόση.
2. Από τη δόση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων, το ύψος της οποίας ξεπερνά το 1,1 δισ. ευρώ.
3. Από τη δόση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων που προσεγγίζει τα 600-650 εκατ. ευρώ.
4. Από τον ΦΠΑ. Στο τέλος Σεπτεμβρίου θα πληρωθεί από τις επιχειρήσεις που τηρούν διπλογραφικά βιβλία ο φόρος που αντιστοιχεί στις συναλλαγές του Αυγούστου.

fpress.gr