ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ… 23 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 532…
Θεμελιώνεται ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη, έργο των αρχιτεκτόνων Ανθεμίου και Ισιδώρου.
Ιστορία
Η Αγία Σοφία είναι το πρώτο κτίσμα που χτυπάει στα μάτια του επισκέπτη, καθώς εισέρχεται από την Προποντίδα. Το ξεχωριστό αυτό σημείο είχαν επιλέξει για να χτίσουν τους ναούς τους, αιώνες πριν από τους Βυζαντινούς, οι ειδωλολάτρες. Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ. όταν ονόμασε τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κωνστάντιο και τα εγκαίνια έγιναν το 346. Κατά την εποχή του Αρκαδίου, το 404, η πρώτη Αγιά Σοφιά πυρπολείται και θα κτισθεί εκ νέου από τον Θεοδόσιο Β’. Θα πυρποληθεί όμως και πάλι το 532, κατά τη Στάση του Νίκα. Έτσι, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α’ αποφασίζει να κατασκευάσει την εκκλησία από την αρχή, στον ίδιο χώρο, αλλά πολύ πιο επιβλητική, για να δεσπόζει στη Βασιλεύουσα. Τα θεμέλια αυτού του μεγαλοπρεπή ναού θα μπουν στις 23 Φεβρουαρίου του 532, με σχέδια που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Ανθέμιος Τραλλιανός και Ισίδωρο ο Μιλήσιος. Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ).
Η Αγία Σοφία είναι το πρώτο κτίσμα που χτυπάει στα μάτια του επισκέπτη, καθώς εισέρχεται από την Προποντίδα. Το ξεχωριστό αυτό σημείο είχαν επιλέξει για να χτίσουν τους ναούς τους, αιώνες πριν από τους Βυζαντινούς, οι ειδωλολάτρες. Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ. όταν ονόμασε τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κωνστάντιο και τα εγκαίνια έγιναν το 346. Κατά την εποχή του Αρκαδίου, το 404, η πρώτη Αγιά Σοφιά πυρπολείται και θα κτισθεί εκ νέου από τον Θεοδόσιο Β’. Θα πυρποληθεί όμως και πάλι το 532, κατά τη Στάση του Νίκα. Έτσι, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α’ αποφασίζει να κατασκευάσει την εκκλησία από την αρχή, στον ίδιο χώρο, αλλά πολύ πιο επιβλητική, για να δεσπόζει στη Βασιλεύουσα. Τα θεμέλια αυτού του μεγαλοπρεπή ναού θα μπουν στις 23 Φεβρουαρίου του 532, με σχέδια που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Ανθέμιος Τραλλιανός και Ισίδωρο ο Μιλήσιος. Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ).
Από κάθε σημείο όπου υπήρχε Ελληνισμός, έγινε προσφορά: Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού. Τα εγκαίνια έγιναν στις 27 Δεκεμβρίου του 537 από τον Ιουστινιανό, ο οποίος βλέποντας την υπεροχή της Αγίας Σοφίας έναντι του ξακουστού ναού του Σολομώντα, αναφωνεί: «Δόξα των Θεώ το καταξιωσάντι με τελέσαι τοιούτον έργον. Νενίκηκά σε Σολομών». Για χίλια και πλέον χρόνια (537-1453), η Αγία Σοφία θα αποτελέσει το κέντρο της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Εκεί, ο λαός θα γιορτάσει τους θριάμβους, θα θρηνήσει τις συμφορές και θα αποθεώσει τους νέους αυτοκράτορες. Η τελευταία λειτουργία τελέστηκε στις 29 Μαΐου του 1453. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ’ Δραγάτης, αφού προσευχήθηκε μαζί με το λαό και ζήτησε συγνώμη για λάθη που πιθανόν έκανε, έφυγε για τα τείχη, όπου έπεσε μαχόμενος. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Αγία Σοφία έγινε τζαμί και με την επανάσταση του Κεμάλ Ατατούρκ μετατράπηκε σε μουσείο.
Ο ναός είναι κτισμένος σε αρχιτεκτονικό ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Ο κυρίως χώρος του κτίσματος έχει σχήμα περίπου κύβου. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του.
Ο σύγχρονος ιστορικός Προκόπιος λέει: «…δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται στη γη…».
Ο σύγχρονος ιστορικός Προκόπιος λέει: «…δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται στη γη…».
Εσωτερικά ο Ναός διαιρείται από δύο κιονοστοιχίες εξαρτώμενες από τους πεσσούς σε τρία κλίτη. Ο όλος Ναός αποτελείται από τα εξής μέρη:
• Το αίθριο: υπαίθρια μαρμαρόστρωτη και περίστυλη αυλή στο μέσον της οποίας ήταν η «κομψή φιάλη» η μαρμάρινη κρήνη που έφερε την ονομαστή καρκινική επιγραφή «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ». Στο αίθριο επίσης φέρονται κάποια ίχνη οικοδομήματος.
• O έξω και o κυρίως νάρθηκας: Πέντε πύλες από το αίθριο οδηγούν στον έξω νάρθηκα και από αυτόν άλλες πέντε πύλες οδηγούν στον εσωτερικό νάρθηκα, από τις οποίες η μεσαία πύλη λέγεται και Μεγάλη ή Ωραία Πύλη. Από τον έσω νάρθηκα εννέα πύλες, τρεις ανά κλίτος οδηγούν στον κυρίως Ναό. Οι τρεις μεσαίες εξ αυτών καλούνται Βασιλικές πύλες επειδή εξ αυτών εισήρχετο ο Αυτοκράτορας στις επίσημες τελετές. Και οι δύο νάρθηκες καταλαμβάνουν περίπου το ίδιο πλάτος του Ναού με μικρό μήκος εισόδου ο καθένας
o Ο κύριος ναός: Η είσοδος στον κυρίως Ναό όπως προαναφέρθηκε ήταν οι τρεις Βασιλικές πύλες και οι έξι, ανά τρεις εκατέρωθεν, του έσω νάρθηκα. Ο κυρίως Ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη των οποίων το μεσαίο είναι διπλάσιου πλάτους των εκατέρωθεν. Το εσωτερικό σχέδιο είναι απλούν. Τέσσερις πεσσοί, κτιστοί στύλοι, συνδέονται μεταξύ τους με υπερώα τόξα στα οποία και φέρονται επιθόλια τόξα συναποτελώντας έτσι μια πpπεριμετρική βάση επί της οποίας και εδράζει ο τεράστιος θολός.
• Το αίθριο: υπαίθρια μαρμαρόστρωτη και περίστυλη αυλή στο μέσον της οποίας ήταν η «κομψή φιάλη» η μαρμάρινη κρήνη που έφερε την ονομαστή καρκινική επιγραφή «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ». Στο αίθριο επίσης φέρονται κάποια ίχνη οικοδομήματος.
• O έξω και o κυρίως νάρθηκας: Πέντε πύλες από το αίθριο οδηγούν στον έξω νάρθηκα και από αυτόν άλλες πέντε πύλες οδηγούν στον εσωτερικό νάρθηκα, από τις οποίες η μεσαία πύλη λέγεται και Μεγάλη ή Ωραία Πύλη. Από τον έσω νάρθηκα εννέα πύλες, τρεις ανά κλίτος οδηγούν στον κυρίως Ναό. Οι τρεις μεσαίες εξ αυτών καλούνται Βασιλικές πύλες επειδή εξ αυτών εισήρχετο ο Αυτοκράτορας στις επίσημες τελετές. Και οι δύο νάρθηκες καταλαμβάνουν περίπου το ίδιο πλάτος του Ναού με μικρό μήκος εισόδου ο καθένας
o Ο κύριος ναός: Η είσοδος στον κυρίως Ναό όπως προαναφέρθηκε ήταν οι τρεις Βασιλικές πύλες και οι έξι, ανά τρεις εκατέρωθεν, του έσω νάρθηκα. Ο κυρίως Ναός χωρίζεται σε τρία κλίτη των οποίων το μεσαίο είναι διπλάσιου πλάτους των εκατέρωθεν. Το εσωτερικό σχέδιο είναι απλούν. Τέσσερις πεσσοί, κτιστοί στύλοι, συνδέονται μεταξύ τους με υπερώα τόξα στα οποία και φέρονται επιθόλια τόξα συναποτελώντας έτσι μια πpπεριμετρική βάση επί της οποίας και εδράζει ο τεράστιος θολός.
ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΑΣ
Ως κυριος αρχιτεκτονας για την κατα¬σκευή της Αγίας Σοφίας επιλέχθηκε ο Ανθέμιος από τις Τράλλεις, ο ικανότε¬ρος, όπως λέγεται, αρχιτέκτονας και μη¬χανικός του αιώνα. Πρώτος απ’ όλους τους Έλληνες χρησιμοποίησε τη δύναμη του ατμού — «ένας άνδρας» λέει ο Αγαθίας «ικανός να μιμηθεί σεισμούς και κεραυνούς». Συνεργάτες του ήταν ο Ισίδω¬ρος από τη Μίλητο και ο Ιγνάτιος, που είχε αποκαταστήσει τον Αυγουστεώνα, αρχιτέκτονες σχεδόν ισάξιοι του Ανθέμιου σε ικανότητα και φήμη.
Ειπώθηκε ότι ένας άγγελος αποκάλυψε στον αυτοκράτορα τα σχέδια της Αγίας Σοφίας μέσα σε όνειρο, όχι βέβαια στο σύνολο τους και με κάθε λεπτομέρεια, αλλά εκείνη τη μοναδική ιδέα, την κύρια σύλληψη, που οι αρχιτέκτονες αργότερα θα ανέπτυσσαν και θα της έδιναν μορφή. Κι αυτή ήταν η ιδέα ενός τρούλου, που θα είχε τη μεγαλύτερη δυνατή διάμετρο, που θα ήταν τμήμα του μεγαλύτερου δυ¬νατού κύκλου, θα υψωνόταν σε ιλιγγιώ¬δες ύψος και θα υποβασταζόταν από όσο το δυνατόν λιγότερα στηρίγματα. Η αποκάλυψη δεν βρισκόταν στην απλή σύλληψη ενός τρούλου – που δεν αποτε¬λούσε νέα ιδέα, έστω κι αν στη συνέχεια μονοπωλήθηκε σχεδόν από μία και μο¬ναδική σχολή – αλλά στο τελειότερο συνταίριασμα όλων αυτών των όρων. Ο Ανθέμιος δεν θα ανέπτυσσε απλώς ένα ήδη υπάρχον σύστημα ούτε και θα γινό¬ταν ταπεινός αντιγραφέας του. Η βυζα¬ντινή αρχιτεκτονική με το έργο αυτό θα έφτανε στην πλήρη ακμή της σχεδόν μο¬νομιάς. Η Αγία Σοφία ήταν «ταυτόχρονα προάγγελος και υπέρτατη έκφραση ενός νέου ρυθμού».
Ως κυριος αρχιτεκτονας για την κατα¬σκευή της Αγίας Σοφίας επιλέχθηκε ο Ανθέμιος από τις Τράλλεις, ο ικανότε¬ρος, όπως λέγεται, αρχιτέκτονας και μη¬χανικός του αιώνα. Πρώτος απ’ όλους τους Έλληνες χρησιμοποίησε τη δύναμη του ατμού — «ένας άνδρας» λέει ο Αγαθίας «ικανός να μιμηθεί σεισμούς και κεραυνούς». Συνεργάτες του ήταν ο Ισίδω¬ρος από τη Μίλητο και ο Ιγνάτιος, που είχε αποκαταστήσει τον Αυγουστεώνα, αρχιτέκτονες σχεδόν ισάξιοι του Ανθέμιου σε ικανότητα και φήμη.
Ειπώθηκε ότι ένας άγγελος αποκάλυψε στον αυτοκράτορα τα σχέδια της Αγίας Σοφίας μέσα σε όνειρο, όχι βέβαια στο σύνολο τους και με κάθε λεπτομέρεια, αλλά εκείνη τη μοναδική ιδέα, την κύρια σύλληψη, που οι αρχιτέκτονες αργότερα θα ανέπτυσσαν και θα της έδιναν μορφή. Κι αυτή ήταν η ιδέα ενός τρούλου, που θα είχε τη μεγαλύτερη δυνατή διάμετρο, που θα ήταν τμήμα του μεγαλύτερου δυ¬νατού κύκλου, θα υψωνόταν σε ιλιγγιώ¬δες ύψος και θα υποβασταζόταν από όσο το δυνατόν λιγότερα στηρίγματα. Η αποκάλυψη δεν βρισκόταν στην απλή σύλληψη ενός τρούλου – που δεν αποτε¬λούσε νέα ιδέα, έστω κι αν στη συνέχεια μονοπωλήθηκε σχεδόν από μία και μο¬ναδική σχολή – αλλά στο τελειότερο συνταίριασμα όλων αυτών των όρων. Ο Ανθέμιος δεν θα ανέπτυσσε απλώς ένα ήδη υπάρχον σύστημα ούτε και θα γινό¬ταν ταπεινός αντιγραφέας του. Η βυζα¬ντινή αρχιτεκτονική με το έργο αυτό θα έφτανε στην πλήρη ακμή της σχεδόν μο¬νομιάς. Η Αγία Σοφία ήταν «ταυτόχρονα προάγγελος και υπέρτατη έκφραση ενός νέου ρυθμού».
Η Αγία Σοφία έχει ανεγερθεί σε μια γεωγραφική θέση φημισμένη για τη γεωφυσική ,πολιτική και θρησκευτική της αστάθεια . Η Αγία Σοφία είναι ένα τεχνικό επίτευγμα του Ανθέμιου και του Ισίδωρου ,οι οποίοι κατέστησαν το ναό ισχυρό απέναντι στις σεισμικές δονήσεις ,ή στάθηκαν απλώς τυχεροί. Για την απάντηση επιστρατεύεται τώρα η επιστήμη . Η έρευνα για τα υλικά με τα οποία χτίστηκε η Αγία Σοφία διήρκεσε δεκαέξι χρόνια .Στο τέλος βρέθηκε η λύση . Όλα τα σημεία του κτηρίου που συγκεντρώνουν ικανά φορτία, έχουν σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να υπόκεινται σε θλιπτικές τάσεις. .Άλλωστε η Κωνσταντινούπολη είναι μία πόλη η οποία συνεχώς κινείται . Οι περισσότεροι μελετητές συμφωνούν πλέον ότι οι βυζαντινοί αρχιτέκτονες πρέπει να επικεντρώθηκαν με πολύ μεγάλη προσοχή στα απλά γεωμετρικά μεγέθη και στο κλασικό πρότυπο του υπάρχοντος Πανθέου στη Ρώμη, για το οποίο ο Ρόμπερτ Μαρκ είχε κάνει ένα μοντέλο στον υπολογιστή, προτού ασχοληθεί με την Αγία Σοφία. Ως εκείνη τη στιγμή λοιπόν οι περισσότεροι ερευνητές πίστευαν ότι τα 40 παράθυρα στην Αγία Σοφία είχαν τοποθετηθεί μόνο για την οπτική εικόνα. Η δική του έρευνα όμως έδειξε ότι προστέθηκαν εκεί για λόγους στατικούς. Γιατί έτσι αποφεύγονται οι ρωγμές. Κατά τον Μαρκ, ο Ανθέμιος και ο Ισίδωρος γνώριζαν ότι η περιοχή γύρω από τον τρούλο ούτως ή άλλως θα «ήθελε», θα είχε την τάση, να ρηγματωθεί κατά μήκος του άξονα των παραθύρων. Γι’ αυτό και χρησιμοποίησαν τα παράθυρα ως τεχνητές ρωγμές.
ΤΟ «ΜΥΣΤΗΡΙΟ» ΤΟΥ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ
Αλλά το εκπληκτικό με την Αγία Σοφία, όπως φαντάζει μεγαλοπρεπέστατη, είναι το πως παραμένει σταθερή στην θέση της επί τόσους αιώνες παρά τους τόσους μεγάλους σεισμούς που δοκίμασαν την αντοχή της. Κατά καιρούς πολλοί Τούρκοι αλλά και Ευρωπαίοι μελετητές προσπάθησαν να εξηγήσουν αυτό το αρχιτεκτονικό θαύμα. Είναι γεγονός πως σε διεθνές επίπεδο αλλά και για τους ίδιους τους Τούρκους και σύμφωνα με τα πορίσματα αυτών των ερευνών όπως αναφέρονται από το τουρκικό υπουργείο Πολιτισμού, για το κτίσιμο και για τα θεμέλια της Αγίας Σοφίας εφαρμόστηκαν τεχνικές πρωτόγνωρες και «μυστήριες» για τα τότε, αλλά ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα, γεγονός που φανερώνει τη μαγική άξια του κτίσματος.
Είναι χαρακτηριστικό πως 1600 χρόνια περίπου μετά το κτίσιμο του ναού, ο μεγάλος σεισμός της 17ης Αυγούστου 1999 που έγινε στην Τουρκία δεν πείραξε καθόλου τα θεμέλια της Αγίας Σόφιας, ενώ έκανε μεγάλες ζημιές στα έργα ανακαίνισης που είχαν γίνει τα τελευταία 14 χρόνια, με αποτέλεσμα να γκρεμιστούν όλοι οι αναπαλαιωμένοι σοβάδες και να έχει δημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα στις εργασίες ανακαίνισης του ιστορικού κτίσματος. Το γεγονός αυτό απέδειξε και την κακή δουλειά που είχε γίνει από αυτούς που είχαν αναλάβει τις εργασίες αναπαλαίωσης του μνημείου, εργασίες που είχαν αρχίσει ουσιαστικά από το 1980 και τα τελευταία χρόνια είχαν προστεθεί νέοι σοβάδες σε πολλά τμήματα του βυζαντινού ναού. Έτσι παρουσιάστηκε το ιδιαίτερο φαινόμενο να πληγούν από τον μεγάλο σεισμό τα έργα αναπαλαίωσης, ενώ οι ιστορικές βάσεις να μείνουν ανέπαφες. Οι μελετητές έδωσαν μεγάλη σημασία στη μελέτη των παλαιών θεμελίων, γιατί όπως τονίστηκε θα βγούνε πολλά χρήσιμα συμπεράσματα από την αντοχή που επέδειξε το θαυμάσιο αυτό μνημείο στον τελευταίο σεισμό.
Αλλά η Αγία Σόφια, όπως φαίνεται και από το ιστορικό που παρέθεσαν οι ίδιοι οι Τούρκοι, έχει αντέξει και σε παλαιοτέρους σεισμούς χωρίς να υποστεί σοβαρές ζημιές. Συγκεκριμένα, τον Αύγουστο του 553 μ.Χ. γίνεται μεγάλος σεισμός στην Κωνσταντινούπολη. Η Αγία Σοφία εκτός από μικροζημιές δεν έχει σοβαρές βλάβες. Μεγάλο σεισμός γίνεται στις 14 Δεκεμβρίου 557. Ο ιστορικός ναός παθαίνει μικρές ζημιές. Ιανουάριος 869. Από τον μεγάλο σεισμό πέφτει ο ένας μικρός τρούλος. Οκτώβριος 1344. Γίνεται μεγάλος σεισμός και παθαίνει ζημιές η ανατολική πτέρυγα. 10 Ιουλίου 1894. Η Αγία Σόφια είναι πια μουσουλμανικό τέμενος. Γίνεται μεγάλος σεισμός και πέφτουν μεγάλα κομμάτια από το μωσαϊκό και κομμάτια τοίχου. Για μικρό χρονικό διάστημα το τέμενος κλείνει για να επιδιορθωθεί. 1931. Αρχίζουν οι εργασίες επανεμφάνισης των ψηφιδωτών εικόνων, ενώ στις 1 Φεβρουαρίου 1935, ο ιστορικός ναός ανακηρύσσεται από τον Κεμάλ Ατατούρκ, μουσείο.
Τους τελευταίους μήνες έχει αρχίσει να ξετυλίγεται ένα νέο μυστήριο σχετικά με τις υπόγειες διόδους της Αγίας Σοφίας για τις οποίες μερικοί Τούρκοι αρχαιολόγοι και ερευνητές υποστηρίζουν ότι φτάνουν μέχρι… τα Πριγκηπόνησα και ότι είναι άλλο ένα από τα θαύματα της Αγίας Σοφίας που είχε κατασκευαστεί από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες για περιπτώσεις εκτάκτων καταστροφών, σαν διάδρομος διάσωσης των ιερών κειμηλίων, αλλά και των πιστών του μεγάλου αυτού ναού. Όλη αυτή η καινούργια ιστορία έχει προκαλέσει μια αναζωπύρωση παλιών θρύλων σχετικά με την Αγία Σοφία και την αποκατάστασή της στον παλιό της ρόλο σαν σύμβολο του ελληνορθόδοξου κόσμου
Είναι χαρακτηριστικό πως 1600 χρόνια περίπου μετά το κτίσιμο του ναού, ο μεγάλος σεισμός της 17ης Αυγούστου 1999 που έγινε στην Τουρκία δεν πείραξε καθόλου τα θεμέλια της Αγίας Σόφιας, ενώ έκανε μεγάλες ζημιές στα έργα ανακαίνισης που είχαν γίνει τα τελευταία 14 χρόνια, με αποτέλεσμα να γκρεμιστούν όλοι οι αναπαλαιωμένοι σοβάδες και να έχει δημιουργηθεί μεγάλο πρόβλημα στις εργασίες ανακαίνισης του ιστορικού κτίσματος. Το γεγονός αυτό απέδειξε και την κακή δουλειά που είχε γίνει από αυτούς που είχαν αναλάβει τις εργασίες αναπαλαίωσης του μνημείου, εργασίες που είχαν αρχίσει ουσιαστικά από το 1980 και τα τελευταία χρόνια είχαν προστεθεί νέοι σοβάδες σε πολλά τμήματα του βυζαντινού ναού. Έτσι παρουσιάστηκε το ιδιαίτερο φαινόμενο να πληγούν από τον μεγάλο σεισμό τα έργα αναπαλαίωσης, ενώ οι ιστορικές βάσεις να μείνουν ανέπαφες. Οι μελετητές έδωσαν μεγάλη σημασία στη μελέτη των παλαιών θεμελίων, γιατί όπως τονίστηκε θα βγούνε πολλά χρήσιμα συμπεράσματα από την αντοχή που επέδειξε το θαυμάσιο αυτό μνημείο στον τελευταίο σεισμό.
Αλλά η Αγία Σόφια, όπως φαίνεται και από το ιστορικό που παρέθεσαν οι ίδιοι οι Τούρκοι, έχει αντέξει και σε παλαιοτέρους σεισμούς χωρίς να υποστεί σοβαρές ζημιές. Συγκεκριμένα, τον Αύγουστο του 553 μ.Χ. γίνεται μεγάλος σεισμός στην Κωνσταντινούπολη. Η Αγία Σοφία εκτός από μικροζημιές δεν έχει σοβαρές βλάβες. Μεγάλο σεισμός γίνεται στις 14 Δεκεμβρίου 557. Ο ιστορικός ναός παθαίνει μικρές ζημιές. Ιανουάριος 869. Από τον μεγάλο σεισμό πέφτει ο ένας μικρός τρούλος. Οκτώβριος 1344. Γίνεται μεγάλος σεισμός και παθαίνει ζημιές η ανατολική πτέρυγα. 10 Ιουλίου 1894. Η Αγία Σόφια είναι πια μουσουλμανικό τέμενος. Γίνεται μεγάλος σεισμός και πέφτουν μεγάλα κομμάτια από το μωσαϊκό και κομμάτια τοίχου. Για μικρό χρονικό διάστημα το τέμενος κλείνει για να επιδιορθωθεί. 1931. Αρχίζουν οι εργασίες επανεμφάνισης των ψηφιδωτών εικόνων, ενώ στις 1 Φεβρουαρίου 1935, ο ιστορικός ναός ανακηρύσσεται από τον Κεμάλ Ατατούρκ, μουσείο.
Τους τελευταίους μήνες έχει αρχίσει να ξετυλίγεται ένα νέο μυστήριο σχετικά με τις υπόγειες διόδους της Αγίας Σοφίας για τις οποίες μερικοί Τούρκοι αρχαιολόγοι και ερευνητές υποστηρίζουν ότι φτάνουν μέχρι… τα Πριγκηπόνησα και ότι είναι άλλο ένα από τα θαύματα της Αγίας Σοφίας που είχε κατασκευαστεί από τους βυζαντινούς αυτοκράτορες για περιπτώσεις εκτάκτων καταστροφών, σαν διάδρομος διάσωσης των ιερών κειμηλίων, αλλά και των πιστών του μεγάλου αυτού ναού. Όλη αυτή η καινούργια ιστορία έχει προκαλέσει μια αναζωπύρωση παλιών θρύλων σχετικά με την Αγία Σοφία και την αποκατάστασή της στον παλιό της ρόλο σαν σύμβολο του ελληνορθόδοξου κόσμου
Ιστορία- Αρχιτεκτονική
Ο ρυθμός της τρουλαίας Βασιλικής, εμφανίστηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα, εποχή της μεγάλης ισχύος του βυζαντινού κράτους και του ορθοδόξου δόγματος. Το γεγονός αυτό είχε αντίκτυπο και στην ανάπτυξη της ναοδομίας. Η παλαιοχριστιανική βασιλική εμπλουτίστηκε με νέα αρχιτεκτονικά στοιχεία, ώστε να έχει ακόμα μεγαλύτερη αίγλη. Σπουδαιότερη καινοτομία ήταν ο περιορισμός του μήκους του κτιρίου και κυρίως η προσθήκη τρούλου στη στέγη του μεγάλου κλίτους.
Ο ρυθμός της τρουλαίας Βασιλικής, εμφανίστηκε τον 6ο μ.Χ. αιώνα, εποχή της μεγάλης ισχύος του βυζαντινού κράτους και του ορθοδόξου δόγματος. Το γεγονός αυτό είχε αντίκτυπο και στην ανάπτυξη της ναοδομίας. Η παλαιοχριστιανική βασιλική εμπλουτίστηκε με νέα αρχιτεκτονικά στοιχεία, ώστε να έχει ακόμα μεγαλύτερη αίγλη. Σπουδαιότερη καινοτομία ήταν ο περιορισμός του μήκους του κτιρίου και κυρίως η προσθήκη τρούλου στη στέγη του μεγάλου κλίτους.
Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική εφεύρεση των μεγάλων μικρασιατών αρχιτεκτόνων Ανθέμιου από τις Τράλλεις και Ισίδωρου από τη Μίλητο. Οι μηχανικοί αυτοί κατόρθωσαν να τοποθετήσουν στην τετράγωνη στέγη της βασιλικής τον κυκλικό τρούλο, ο οποίος, μέσω τεσσάρων σφαιρικών τριγώνων κατέληγε να στηρίζεται σε τέσσερις μεγάλους πεσσούς. Αντιπροσωπευτικό δείγμα αυτού του ρυθμού είναι ο περίφημος ναός της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος κτίστηκε από τον Ιουστινιανό τα έτη 531-537. Ο διάκοσμος βελτιώνεται αισθητά. Οι τοίχοι καλύπτονται με ψηφιδωτά υψηλής τεχνοτροπίας και ζωγραφικές παραστάσεις.
Η επιβλητικότητα αυτού του ρυθμού είναι έκδηλη. Ο τεράστιος όγκος του ναού, το μεγάλο ύψος, ο τεράστιος θόλος, το άπλετο φως των παραθύρων, δίνουν μια ξεχωριστή αίσθηση στον επισκέπτη του ναού.
Αναρτήθηκε από ΚΟΡΙΝΑ ΦΙΛΑΡΑΚΟΥ στις 10:31 π.μ.
Αναρτήθηκε από ΚΟΡΙΝΑ ΦΙΛΑΡΑΚΟΥ στις 10:31 π.μ.
Σύγκριση με τον Άγιο Πέτρο (Βατικανό)
Η Βασιλική του Αγίου Πέτρου (ιταλ. Basilica di San Pietro in Vaticano) βρίσκεται στο Βοτικανό και είναι χτισμένη πάνω από το σημείο ταφής του Αποστόλου Πέτρου. Μπορεί να χωρέσει 60.000 άτομα ενώ με την συνολική έκταση ολόκληρου του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος αποτελεί και μία από τις μεγαλύτερες εκκλησίες του κόσμου.
Η Βασιλική του Αγίου Πέτρου (ιταλ. Basilica di San Pietro in Vaticano) βρίσκεται στο Βοτικανό και είναι χτισμένη πάνω από το σημείο ταφής του Αποστόλου Πέτρου. Μπορεί να χωρέσει 60.000 άτομα ενώ με την συνολική έκταση ολόκληρου του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος αποτελεί και μία από τις μεγαλύτερες εκκλησίες του κόσμου.
Η εσωτερική επιφάνεια της 211,5 μακριάς και 132,5 ψηλής βασιλικής καταλαμβάνει μία συνολική έκταση 15.160 m². Το εγκάρσιο κλίτος κατέχει ένα πλάτος 138 μέτρων. Ο χρόνος ανέγερσης ξεπέρασε τα 120 χρόνια.
Αναρτήθηκε από Λεόντιος Κοτρόπουλος στις 10:21 π.μ.
Αναρτήθηκε από Λεόντιος Κοτρόπουλος στις 10:21 π.μ.
Η Αγία Σοφία σε αριθμούς
Η Αγία Σοφία είναι ορθογώνιο οικοδόμημα 78,16 μέτρων μήκους και 71,82 πλάτους. Ο τρούλος, σε ύψος 54 μέτρων, στηρίζεται πάνω σε τέσσερις πεσσούς (κτιστοί τετράγωνοι στύλοι) που σχηματίζουν τετράγωνο και συνδέονται μεταξύ τους με τόξα. Η διάμετρός του είναι 31 μέτρα και έχει στη βάση του 40 παράθυρα. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του.
Ο ναός άρχισε να χτίζεται στις 23 Φεβρουαρίου 532 και τελείωσε στις 27 Δεκεμβρίου 537 (5 χρόνια, 10 μήνες και 4 ημέρες), οπότε και έγιναν τα εγκαίνια της Αγίας Σοφίας.
Για το χτίσιμο εργάστηκαν 10.000 εργάτες και τεχνίτες.
Το συνολικά κόστος για το χτίσιμο, έφτασε τα 360 εκατομμύρια χρυσές δραχμές.
Για το χτίσιμο εργάστηκαν 10.000 εργάτες και τεχνίτες.
Το συνολικά κόστος για το χτίσιμο, έφτασε τα 360 εκατομμύρια χρυσές δραχμές.
Ο Ιουστινιανός, για να γιορτάσει όλος ο πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης τα εγκαίνια του ναού της Αγίας Σοφίας, διέταξε και σφάξανε χίλια βοοειδή, δέκα χιλιάδες αρνιά, εξακόσιες αίγες, χίλια χοιρίδια και είκοσι χιλιάδες όρνιθες και όλα αυτά, παρασκευάστηκαν και μοιράστηκαν στον κόσμο που πανηγύριζε.
Αναρτήθηκε από Λεόντιος Κοτρόπουλος στις 10:08 π.μ.
Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, ΕΝΑ ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ
Κατά τη στάση του Νίκα καταστράφηκαν από πυρκαγιές τόσο η Αγία Ειρήνη όσο και η Γ’ Αγία Σοφία του Θεοδοσίου Β’. Μετά την καταστολή της στάσεως ο Ιουστινιανός (527-565) αμέσως αποφάσισε το χτίσιμο της σημερινής Δ’ Αγίας Σοφίας επάνω στα ερείπια της βασιλικής
Κατά τη στάση του Νίκα καταστράφηκαν από πυρκαγιές τόσο η Αγία Ειρήνη όσο και η Γ’ Αγία Σοφία του Θεοδοσίου Β’. Μετά την καταστολή της στάσεως ο Ιουστινιανός (527-565) αμέσως αποφάσισε το χτίσιμο της σημερινής Δ’ Αγίας Σοφίας επάνω στα ερείπια της βασιλικής
Σε πρώτο πλάνο η Αγία Σοφία του Θεοδοσίου, στη μέση η Δ΄Αγία Σοφία του Ιουστινιανού(537) και στο βάθος η εκκλησία όπως αποκαταστάθηκε μετά από σεισμό και αφού προστέθηκε ο μεγάλος τρούλος(557)
Ο Ιουστινιανός ανέθεσε το χτίσιμο στον μηχανικό Ανθέμιο και στον αρχιτέκτονα Ισίδωρο, από τους μεγαλύτερους στην ειδικότητά τους στην ελληνική Ανατολή με την εντολή να τον σχεδιάσουν έτσι ώστε όμοιος του να μην υπάρχει πουθενά.
Οι δύο αρχιτέκτονες συνδύασαν το ρυθμό της ορθογώνιας βασιλικής και του περίκεντρου ναού με τρούλο. Έτσι γεννήθηκε η βασιλική με τρούλο που επηρέασε την αρχιτεκτονική ως τις μέρες μας.
Αποτελείται από τα εξής μέρη: το αίθριο,τους δύο νάρθηκες και τον κυρίως ναό.
Το αίθριο είναι αυλή, ορθογώνια με κολόνες γύρω γύρω και με βρύση στο κέντρο(κρήνη) που έφερε την περίφημη επιγραφή «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ», που διαβαζόταν και αντίστροφα(καρκινική). Σήμερα η επιγραφή δε σώζεται.
Ο ναός χωρίζεται σε τρία μέρη: τα κλίτη
Τέσσερις μεγάλοι πεσσοί(κολόνες) στηρίζουν τον τρούλο και συνδέονται μεταξύ τους με τόξα
Το αίθριο είναι αυλή, ορθογώνια με κολόνες γύρω γύρω και με βρύση στο κέντρο(κρήνη) που έφερε την περίφημη επιγραφή «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ», που διαβαζόταν και αντίστροφα(καρκινική). Σήμερα η επιγραφή δε σώζεται.
Ο ναός χωρίζεται σε τρία μέρη: τα κλίτη
Τέσσερις μεγάλοι πεσσοί(κολόνες) στηρίζουν τον τρούλο και συνδέονται μεταξύ τους με τόξα
Το μήκος του ναού είναι 80,90 μ. το πλάτος 69,5 μ. και το ύψος 55,6 μ. Η διάμετρος του τρούλου είναι 33 μ. και το ύψος του 13,8 μ.
Αναρτήθηκε από Τάσος Πιλάνης στις 10:08 π.μ.
Αρχιτεκτονική
Αναρτήθηκε από Τάσος Πιλάνης στις 10:08 π.μ.
Αρχιτεκτονική
Ο ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη είναι το αριστούργημα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και ταυτόχρονα ένα από εκείνα τα μνημεία, όπου οι χριστιανοί της εποχής εκείνης, σύμφωνα με τον Προκόπιο, πίστευαν ότι «ο ναός αυτός δεν είναι έργο ανθρώπινης προσπάθειας ή τεχνικής, αλλά της επενέργειας του Θεού». Όταν το 532 ο Ιουστινιανός έλαβε την απόφαση να κτίσει το ναό, ήταν αποφασισμένος όπως ο νέος ναός υπερβεί όλους τούς άλλους σε λαμπρότητα. Μία εγκύκλιος απεστάλη σ’ όλους τους κυβερνήτες των επαρχιών να στείλουν στην πρωτεύουσα τα ωραιότερα μάρμαρα από τα πιο φημισμένα λατομεία της αυτοκρατορίας, και τα πιο πολύτιμα υλικά όπως ήταν χρυσός, άργυρος ελεφαντοστό και άλλους πολύτιμους λίθους. Δύο Έλληνες Μικρασιάτες, ο Ανθέμιος από τις Τράλλεις (Αϊδινί) και ο Ισίδωρος από τη Μίλητο ανέλαβαν την πραγματοποίηση του κολοσσιαίου έργου το οποίο εγκαινιάστηκε στις 27 Δεκεμβρίου 537, μόλις 5 έτη από την ημέρα πού ερίφθη ο πρώτος λίθος. Όταν ο αυτοκράτορας εισήλθε στο εσωτερικό του ναού αναφώνησε το περίφημο «Νενίκηκά σε Σολομών».
Όταν κανείς εισέρχεται στο ναό μένει έκθαμβος από τη μεγαλοπρέπεια και ατενίζει τον ύψους 55 μέτρων τεράστιο θόλο, πλάτους 31 μέτρων, πού στηρίζεται σε τέσσερις μεγάλες αψίδες, οι οποίες πάλι βαστάζονται από τέσσερις ογκώδεις κίονες. Η Αγία Σοφία είναι ο τύπος της θολωτής βασιλικής, γνωστός στην Μικρά Ασία από τον 5ο αιώνα. Η διακόσμηση πού κάλυπτε το εσωτερικό του ναού ήταν ίσης σπουδαιότητας με την αρχιτεκτονική του. Υψηλοί κίονες από πορφύρα, λευκό και πρασινωπό διάστικτο μάρμαρο, στεφανωμένοι με μαρμάρινα κιονόκρανα ήταν διακοσμημένοι με γραμμές χρώματος μπλε ή χρυσαφί. Οι τοίχοι καλύπτονταν με μάρμαρα πολύχρωμα, ζωγραφισμένα από τούς πιο επιδέξιους ζωγράφους, και από ψηφιδωτά πού έλαμπαν μέσα στο βαθύ μπλε ή αργυρό φόντο. Η Αγία Τράπεζα ήταν κατασκευασμένη από καθαρό χρυσό και έλαμπε διακοσμημένη με σπάνια κοσμήματα και σμάλτο, ενώ το Ιερό ήταν στολισμένο με μεταξωτά και χρυσά κεντήματα. Ο τεράστιος πολυέλαιος με τα χιλιάδες κεριά φώτιζε το ναό, ο οποίος φωτιζόταν και στο εξωτερικό του κατά τη διάρκεια της νύκτας και έκανε την εκκλησία να λάμπει με πύρινη λαμπρότητα και να αναγγέλλει στους ναυτικούς από μακριά τη δόξα της αυτοκρατορίας και το τέλος του ταξιδιού τους.
Εσωτερικό Ναού
ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΚΑΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΚΑΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Ένα είδος αγιογραφίας είναι οι τοιχογραφίες. Στη λιγότερο πολυτελή αυτή τεχνική, οι τεχνοτροπικές τάσεις είναι ανάλογες με των ψηφιδωτών, αλλά παρουσιάζουν περισσότερες ποικιλίες και διαβαθμίσεις. Κατά τον 20ο και 11ο αιώνα κυριαρχεί η τάση προς τις μεγάλες μνημειακές συνθέσεις, με έντονα περιγράμματα και εκφραστικά χαρακτηριστικά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι τοιχογραφίες της Αγίας Σοφίας Η επίσημη αυτή καλλιτεχνική ροπή δεν είναι και η μοναδική. Κατά την εποχή των Παλαιολόγων (1204- 1453) η τέχνη της τοιχογραφίας γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη. Μεγαλύτερες συνθέσεις, πολυάνθρωπες, αποκτούν επικό μεγαλείο υψηλής πνοής, με την ήρεμη, αλλά ρυθμική κίνηση των ομάδων, με το γαλήνιο, αλλά ηρωικό, ήθος των προσώπων, με το σοφό και ισόρροπο φωτεινό χρωματισμό.
Ο χρυσός αιώνας των ψηφιδωτών τοποθετείται μεταξύ του 10ου και 12ου αιώνα. Η τεχνική γίνεται λεπτότερη, οι χρωματισμοί αρμονικότεροι, η τεχνοτροπία πιο σταθερή. ΣτηνΑγία Σοφία, στην επιφάνεια του τρούλου, εικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας και περιβάλλεται από τους Προφήτες και τους Αποστόλους. Πάνω σ’ έναν ομοιόμορφο «κάμπο» – φόντο – προβάλλονται οι φιλοτεχνημένες με εκτυφλωτικά χρώματα μορφές και σκηνές και δίνουν την εντύπωση ανάγλυφου .Τα πιο συμαντικά από αυτά είναι «Ένθρονος Θεοτόκος», «Ένθρονος Χριστός», «Θεοτόκος βρεφοκρατούσα»,και η παράσταση της «Δεήσεως». Η διακόσμηση πού κάλυπτε το εσωτερικό του ναού ήταν ίσης σπουδαιότητας με την αρχιτεκτονική του. Υψηλοί κίονες από πορφύρα, λευκό και πρασινωπό διάστικτο μάρμαρο, στεφανωμένοι με μαρμάρινα κιονόκρανα ήταν διακοσμημένοι με γραμμές χρώματος μπλε ή χρυσαφί. Οι τοίχοι καλύπτονταν με μάρμαρα πολύχρωμα, ζωγραφισμένα από τούς πιο επιδέξιους ζωγράφους, και από ψηφιδωτά πού έλαμπαν μέσα στο βαθύ μπλε ή αργυρό φόντο.
Ο χρυσός αιώνας των ψηφιδωτών τοποθετείται μεταξύ του 10ου και 12ου αιώνα. Η τεχνική γίνεται λεπτότερη, οι χρωματισμοί αρμονικότεροι, η τεχνοτροπία πιο σταθερή. ΣτηνΑγία Σοφία, στην επιφάνεια του τρούλου, εικονίζεται ο Χριστός Παντοκράτορας και περιβάλλεται από τους Προφήτες και τους Αποστόλους. Πάνω σ’ έναν ομοιόμορφο «κάμπο» – φόντο – προβάλλονται οι φιλοτεχνημένες με εκτυφλωτικά χρώματα μορφές και σκηνές και δίνουν την εντύπωση ανάγλυφου .Τα πιο συμαντικά από αυτά είναι «Ένθρονος Θεοτόκος», «Ένθρονος Χριστός», «Θεοτόκος βρεφοκρατούσα»,και η παράσταση της «Δεήσεως». Η διακόσμηση πού κάλυπτε το εσωτερικό του ναού ήταν ίσης σπουδαιότητας με την αρχιτεκτονική του. Υψηλοί κίονες από πορφύρα, λευκό και πρασινωπό διάστικτο μάρμαρο, στεφανωμένοι με μαρμάρινα κιονόκρανα ήταν διακοσμημένοι με γραμμές χρώματος μπλε ή χρυσαφί. Οι τοίχοι καλύπτονταν με μάρμαρα πολύχρωμα, ζωγραφισμένα από τούς πιο επιδέξιους ζωγράφους, και από ψηφιδωτά πού έλαμπαν μέσα στο βαθύ μπλε ή αργυρό φόντο.
ΨΗΦΙΔΩΤΑ ΚΑΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Αν και στους περισσότερους φαίνεται παράξενο, όσο και αν οι Οθωμανοί Τούρκοι σοβάτισαν με τον πιο παχύ σοβά (2 δάχτυλα) όλες τις τοιχογραφίες και τα ψηφιδωτά του Ναού της Αγίας Σοφίας ήταν αδύνατο να καλύψουν τα καλλιτεχνήματα αυτά.
Αν κανείς παρατηρήσει με πολλή προσοχή, θα προσέξει ορθόδοξους βυζαντινούς σταυρούς. Πολλοί αναφέρονται σε θαύμα, λέγοντας πως η χριστιανική θρησκεία δεν μπορεί να κρυφτεί, πόσο μάλλον από μίσος .Άλλοι μιλούν για μεταλλικούς σταυρούς. Όμως αγιογράφος που έχει εργαστεί σε ψηφιδωτά αποκλείει την εκδοχή αυτή. Άλλο παράξενο που θα συναντήσει κανείς στο Ναό είναι το χερουβείμ που «ήρθε στο φως» τον Ιούλιο του 2009. Επίσης 4 άγγελοι ήταν καλυμμένοι με σοβά και ήταν τουρκικό κρατικό μυστικό. Στη θέση τους, τοποθετήθηκαν ασπίδες με αραβικές προσευχές. Τη διαταγή έδωσε ο σουλτάνος Abdülmecit. Οι άγγελοι αυτοί,(900 – 1300 μ. Χ.) έμειναν στο «σκότος» για αιώνες. Πιστεύουν για ιστορική ανακάλυψη.
Αν κανείς παρατηρήσει με πολλή προσοχή, θα προσέξει ορθόδοξους βυζαντινούς σταυρούς. Πολλοί αναφέρονται σε θαύμα, λέγοντας πως η χριστιανική θρησκεία δεν μπορεί να κρυφτεί, πόσο μάλλον από μίσος .Άλλοι μιλούν για μεταλλικούς σταυρούς. Όμως αγιογράφος που έχει εργαστεί σε ψηφιδωτά αποκλείει την εκδοχή αυτή. Άλλο παράξενο που θα συναντήσει κανείς στο Ναό είναι το χερουβείμ που «ήρθε στο φως» τον Ιούλιο του 2009. Επίσης 4 άγγελοι ήταν καλυμμένοι με σοβά και ήταν τουρκικό κρατικό μυστικό. Στη θέση τους, τοποθετήθηκαν ασπίδες με αραβικές προσευχές. Τη διαταγή έδωσε ο σουλτάνος Abdülmecit. Οι άγγελοι αυτοί,(900 – 1300 μ. Χ.) έμειναν στο «σκότος» για αιώνες. Πιστεύουν για ιστορική ανακάλυψη.
Τέχνη στην Αγία Σοφία
Ο ναός είναι κτισμένος σε αρχιτεκτονικό ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Ο κυρίως χώρος του κτίσματος έχει σχήμα περίπου κύβου. Τέσσερις τεράστιοι πεσσοί, (κτιστοί τετράγωνοι στύλοι), που απέχουν μεταξύ τους ο ένας από τον άλλο 30 μ., στηρίζουν τα τέσσερα μεγάλα τόξα πάνω στα οποία εδράζεται ο τρούλος, με διάμετρο 31 μέτρων. Ο τρούλος δίνει την εντύπωση ότι αιωρείται εξαιτίας των παραθύρων που βρίσκονται γύρω στη βάση του (ο σύγχρονος ιστορικός Προκόπιος λέει: …δίνει την εντύπωση ότι είναι ένα κομμάτι ουρανού που κρέμεται στη γη…).
Γενικά ο ναός είναι ορθογώνιο οικοδόμημα μήκους 78,16 μ. και πλάτους 71,82 μ. κτισμένο στη ΝΔ. πλευρά του πρώτου λόφου της Πόλης με κατεύθυνση ΝΑ. Περιβάλλεται από δύο αυλές την βόρεια και την δυτική καλούμενη και αίθριο. Συνορεύει Ν με τα Πατριαρχικά κτίρια τα οποία συνδέονταν με το Αυγουσταίο, τη μεγάλη δηλαδή πλατεία που βρίσκοταν το λαμπρό από πορφυρό μάρμαρο άγαλμα της Αυγούστας Ελένης.
Οι εργασίες του ναού, ξεκίνησαν στις 23 Φεβρουαρίου 532 και τελείωσαν στις 27 Δεκεμβρίου 537 (δηλαδή, 5 χρόνια, 10 μήνες και 4 ημέρες , οπότε και έγιναν τα εγκαίνια της Αγίας Σοφίας. Για το χτίσιμο εργάστηκαν 10.000 εργάτες και τεχνίτες, ενώ ο ίδιος ο Ιουστινιανός επέβλεπε την πορεία των εργασιών και το συνολικά κόστος για το χτίσιμο, έφτασε τα 360 εκατομμύρια χρυσές δραχμές.
«Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντι με τοιούτον έργο επιτελέσας. Νεκίκηκά σε, Σολομών!» αναφώνησε –κατά την παράδοση– με ασυγκράτητο ενθουσιασμό ο Ιουστινιανός όταν πρωτοαντίκρυσε το επιβλητικό εσωτερικό με το άπλετο φωτισμό. Από τα 100 παράθυρα και τα 1.000 καντήλια το φως ν’ αντανακλά στους 107 κίονες από λευκά και πολύχρωμα μάρμαρα με εξαιρετικά κιόκρανα και μαζί με τον πλούσιο διάκοσμο, φαντασθείτε, τι θαυμαστή! τι εκπληκτική! τι απερίγραπτη! υπερκόσμια ατμόσφαιρα παρουσίαζε! Προσθέστε τώρα και 525 κληρικούς που ορίστηκαν να υπηρετούν την «Μεγάλη Εκκλησιά» και ψάξτε να βρείτε κοσμητικά επίθετα για να περιγράψουν αυτό το «θαύμα»!!! Οι Βυζαντινοί αποκαλούσαν το ναό επίγειο ουρανό ή δεύτερο στερέωμα «αγγέλων την των χειρών του Θεού ποίησιν».
Ο Ιουστινιανός, για να γιορτάσει όλος ο πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης τα εγκαίνια του ναού της Αγίας Σοφίας, διέταξε και σφάξανε χίλια
Σχετικά με την εξυπηρέτηση των ναών αναφέρεται ότι μόνο η Αγία Σοφία, επί Ιουστινιανού, είχε χίλιους κληρικούς. Τον έβδομο αιώνα είχαν περιοριστεί σε εξακόσιους και η Νεαρά του Ηρακλείου αναφέρει:βοοειδή, δέκα χιλιάδες αρνιά, εξακόσιες αίγες, χίλια χοιρίδια και είκοσι χιλιάδες όρνιθες και όλα αυτά, παρασκευάστηκαν και μοιράστηκαν στον κόσμο που πανηγύριζε.
Οι εργασίες του ναού, ξεκίνησαν στις 23 Φεβρουαρίου 532 και τελείωσαν στις 27 Δεκεμβρίου 537 (δηλαδή, 5 χρόνια, 10 μήνες και 4 ημέρες , οπότε και έγιναν τα εγκαίνια της Αγίας Σοφίας. Για το χτίσιμο εργάστηκαν 10.000 εργάτες και τεχνίτες, ενώ ο ίδιος ο Ιουστινιανός επέβλεπε την πορεία των εργασιών και το συνολικά κόστος για το χτίσιμο, έφτασε τα 360 εκατομμύρια χρυσές δραχμές.
«Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντι με τοιούτον έργο επιτελέσας. Νεκίκηκά σε, Σολομών!» αναφώνησε –κατά την παράδοση– με ασυγκράτητο ενθουσιασμό ο Ιουστινιανός όταν πρωτοαντίκρυσε το επιβλητικό εσωτερικό με το άπλετο φωτισμό. Από τα 100 παράθυρα και τα 1.000 καντήλια το φως ν’ αντανακλά στους 107 κίονες από λευκά και πολύχρωμα μάρμαρα με εξαιρετικά κιόκρανα και μαζί με τον πλούσιο διάκοσμο, φαντασθείτε, τι θαυμαστή! τι εκπληκτική! τι απερίγραπτη! υπερκόσμια ατμόσφαιρα παρουσίαζε! Προσθέστε τώρα και 525 κληρικούς που ορίστηκαν να υπηρετούν την «Μεγάλη Εκκλησιά» και ψάξτε να βρείτε κοσμητικά επίθετα για να περιγράψουν αυτό το «θαύμα»!!! Οι Βυζαντινοί αποκαλούσαν το ναό επίγειο ουρανό ή δεύτερο στερέωμα «αγγέλων την των χειρών του Θεού ποίησιν».
Ο Ιουστινιανός, για να γιορτάσει όλος ο πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης τα εγκαίνια του ναού της Αγίας Σοφίας, διέταξε και σφάξανε χίλια
Σχετικά με την εξυπηρέτηση των ναών αναφέρεται ότι μόνο η Αγία Σοφία, επί Ιουστινιανού, είχε χίλιους κληρικούς. Τον έβδομο αιώνα είχαν περιοριστεί σε εξακόσιους και η Νεαρά του Ηρακλείου αναφέρει:βοοειδή, δέκα χιλιάδες αρνιά, εξακόσιες αίγες, χίλια χοιρίδια και είκοσι χιλιάδες όρνιθες και όλα αυτά, παρασκευάστηκαν και μοιράστηκαν στον κόσμο που πανηγύριζε.
Ο ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας είναι από τα µεγαλύτερα και ωραιότερα βυζαντινά δηµιουργήµατα. Το οικοδόµηµα ακολουθεί τον αρχιτεκτονικό ρυθµό της βασιλικής µε τρούλο και ήταν από το 360 µέχρι το 1453 ο ορθόδοξος καθεδρικός ναός της Κωνσταντινούπολης. Υπήρξε το σύµβολο της πόλης τόσο κατά τη Βυζαντινή όσο και κατά την Οθωµανική Περίοδο. Εκτός από τον αρχιτεκτονικό σχεδιασµό της, η Αγία Σοφία ξεχωρίζει επίσης για τον πλούσιο εσωτερικό διάκοσµό της, που σε µεγάλο βαθµό καταστράφηκε στην πορεία του χρόνου
Η διακόσµηση της Αγίας Σοφίας αποτελείται από έργα που προστέθηκαν σε διαδοχικές φάσεις στη διάρκεια 1.000 χρόνων.
Η Αγία Σοφία της εποχής του Ιουστινιανού ήταν διακοσµηµένη κυρίως µε σταυρούς, καθώς και µε φυτικά και γεωµετρικά θέµατα.
Η Αγία Σοφία της εποχής του Ιουστινιανού ήταν διακοσµηµένη κυρίως µε σταυρούς, καθώς και µε φυτικά και γεωµετρικά θέµατα.
Οι πρώτες εικονιστικές παραστάσεις έχουν βρεθεί σε δύο δωµάτια που επικοινωνούσαν µε τα νοτιοδυτικά υπερώα, τα οποία ήταν κοµµάτι του πατριαρχικού µεγάρου. Μετά το τέλος της Εικονοµαχίας, το 843, σηµειώθηκε µια εκτεταµένη εικονογράφηση της µεγάλης εκκλησίας µε ψηφιδωτά, που αποτελούν µέρος ενός καλά οργανωµένου προγράµµατος. Οι δύο µεγάλοι πλάγιοι τοίχοι της εκκλησίας, στη βόρεια και τη νότια πλευρά, διακοσµήθηκαν µε ολόσωµες µορφές αγίων, προφητών και αρχαγγέλων.
Ο τρούλος διακοσµήθηκε µε µια παράσταση του Χριστού Παντοκράτορα, η οποία δεν σώζεται πια, ενώ η αψίδα του ιερού µε παράσταση της Θεοτόκου Βρεφοκρατούσας. Το έργο αυτό αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα δείγµατα της τέχνης της εποχής και δείχνει ότι οι Βυζαντινοί καλλιτέχνες γνώριζαν καλά την τέχνη της αρχαιότητας και προσπαθούσαν να χρησιµοποιήσουν κάποια στοιχεία της.
Έπειτα από αυτή τη φάση, προστέθηκαν και άλλα ψηφιδωτά κατά διαστήµατα, κυρίως µε µεµονωµένες πρωτοβουλίες συγκεκριµένων αυτοκρατόρων. Στις αρχές του 10ου αιώνα χρονολογείται η διακόσµηση πάνω από την είσοδο στον κυρίως ναό, όπου εικονίζεται ένας αυτοκράτορας να γονατίζει µπροστά στον Χριστό. Ο αυτοκράτορας ταυτίζεται µε τον Λέοντα ΣΤ΄ (886-912). Πάνω από την είσοδο προς το νάρθηκα υπάρχει παράσταση µε την Παναγία Βρεφοκρατούσα ανάµεσα στους αυτοκράτορες Κωνσταντίνο και Ιουστινιανό. Αυτή πρέπει να προστέθηκε γύρω στο 1000, µε σκοπό να δοξαστούν οι δύο µεγάλοι αυτοκράτορες του παρελθόντος. Το νότιο υπερώο (δηλαδή το νότιο «εσωτερικό µπαλκόνι») κοσµείται µε πορτρέτα αυτοκρατόρων. Στο πρώτο εικονίζονται ο Κωνσταντίνος Θ΄ Μονοµάχος, ο οποίος βασίλεψε µεταξύ του 1042 και του 1055, και η σύζυγός του Ζωή µαζί µε τον Χριστό. Το δεύτερο πορτρέτο είναι εκείνο του Ιωάννη Β΄ Κοµνηνού, που βασίλεψε από το 1118 έως το 1143, µε την αυτοκράτειρα Ειρήνη και τη Θεοτόκο. Αµέσως µετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο το 1261, ο αυτοκράτορας πρόσθεσε ένα µεγάλο ψηφιδωτό που εικονίζει τη Δέηση (τον Χριστό ανάµεσα στην Παναγία και στον Ιωάννη τον Πρόδροµο) στο νότιο υπερώο. Μετά τις επισκευές του τρούλου, το 1346, προστέθηκε ένας ακόµη ψηφιδωτός πίνακας στα ανατολικά, µε τη µορφή του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου να πλαισιώνει την Παναγία και τον Ιωάννη τον Πρόδροµο. Συνεπώς, τα µωσαϊκά της Αγίας Σοφίας προστέθηκαν στη διάρκεια εννέα αιώνων. Αποτελούσαν µια ζωντανή µαρτυρία της ζωής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από την ανέγερσή της τον 6ο αιώνα από τον Ιουστινιανό µέχρι τη δυναστεία των Παλαιολόγων, λίγο πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.
ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Το µεγαλείο της Αγίας Σοφίας εξυπηρετούσε απόλυτα τις ιδεολογικές ανάγκες και των Οθωµανών, όταν έγιναν κύριοι της Κωνσταντινούπολης το 1453. Με εντολή του ίδιου του σουλτάνου Μωάµεθ Β΄ του Πορθητή, η Μεγάλη Εκκλησία µετατράπηκε σε τζαµί, για να συµβολίσει τον οθωµανικό θρίαµβο επί της ένδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Η µετατροπή του ναού σε τζαμί περιλάµβανε αρκετές ριζικές αλλαγές, ώστε το κτίριο να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της ισλαµικής λατρείας -η πιο εµφανής είναι η προσθήκη τεσσάρων µιναρέδων εξωτερικά, στις γωνίες.Τα ψηφιδωτά καλύφθηκαν µε κίτρινο κονίαµα, γιατί η αναπαράσταση προσώπων ήταν αντίθετη µε τους κανόνες της ισλαµικής τέχνης. Τέσσερις µεγάλες ασπίδες µε αποσπάσµατα από το Κοράνι, το ιερό βιβλίο του Ισλάµ, κρεµάστηκαν στους πεσσούς, ενώ η αψίδα του ιερού διαµορφώθηκε ώστε να είναι στραµµένη προΑκόµη, προστέθηκε και το µιµπάρ, ο µουσουλµα-νικός άµβωνας. Με αυτή τη µορφή περίπου έχει επιβιώσει το µνηµείο, το οποίο από το 1935 δεν λειτουργεί πια ως τζαµί, αλλά ως µουσείος τη Μέκκα, την ιερή πόλη των µουσουλµάνων.
Έπειτα από αυτή τη φάση, προστέθηκαν και άλλα ψηφιδωτά κατά διαστήµατα, κυρίως µε µεµονωµένες πρωτοβουλίες συγκεκριµένων αυτοκρατόρων. Στις αρχές του 10ου αιώνα χρονολογείται η διακόσµηση πάνω από την είσοδο στον κυρίως ναό, όπου εικονίζεται ένας αυτοκράτορας να γονατίζει µπροστά στον Χριστό. Ο αυτοκράτορας ταυτίζεται µε τον Λέοντα ΣΤ΄ (886-912). Πάνω από την είσοδο προς το νάρθηκα υπάρχει παράσταση µε την Παναγία Βρεφοκρατούσα ανάµεσα στους αυτοκράτορες Κωνσταντίνο και Ιουστινιανό. Αυτή πρέπει να προστέθηκε γύρω στο 1000, µε σκοπό να δοξαστούν οι δύο µεγάλοι αυτοκράτορες του παρελθόντος. Το νότιο υπερώο (δηλαδή το νότιο «εσωτερικό µπαλκόνι») κοσµείται µε πορτρέτα αυτοκρατόρων. Στο πρώτο εικονίζονται ο Κωνσταντίνος Θ΄ Μονοµάχος, ο οποίος βασίλεψε µεταξύ του 1042 και του 1055, και η σύζυγός του Ζωή µαζί µε τον Χριστό. Το δεύτερο πορτρέτο είναι εκείνο του Ιωάννη Β΄ Κοµνηνού, που βασίλεψε από το 1118 έως το 1143, µε την αυτοκράτειρα Ειρήνη και τη Θεοτόκο. Αµέσως µετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τον Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο το 1261, ο αυτοκράτορας πρόσθεσε ένα µεγάλο ψηφιδωτό που εικονίζει τη Δέηση (τον Χριστό ανάµεσα στην Παναγία και στον Ιωάννη τον Πρόδροµο) στο νότιο υπερώο. Μετά τις επισκευές του τρούλου, το 1346, προστέθηκε ένας ακόµη ψηφιδωτός πίνακας στα ανατολικά, µε τη µορφή του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄ Παλαιολόγου να πλαισιώνει την Παναγία και τον Ιωάννη τον Πρόδροµο. Συνεπώς, τα µωσαϊκά της Αγίας Σοφίας προστέθηκαν στη διάρκεια εννέα αιώνων. Αποτελούσαν µια ζωντανή µαρτυρία της ζωής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από την ανέγερσή της τον 6ο αιώνα από τον Ιουστινιανό µέχρι τη δυναστεία των Παλαιολόγων, λίγο πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.
ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ: Το µεγαλείο της Αγίας Σοφίας εξυπηρετούσε απόλυτα τις ιδεολογικές ανάγκες και των Οθωµανών, όταν έγιναν κύριοι της Κωνσταντινούπολης το 1453. Με εντολή του ίδιου του σουλτάνου Μωάµεθ Β΄ του Πορθητή, η Μεγάλη Εκκλησία µετατράπηκε σε τζαµί, για να συµβολίσει τον οθωµανικό θρίαµβο επί της ένδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Η µετατροπή του ναού σε τζαμί περιλάµβανε αρκετές ριζικές αλλαγές, ώστε το κτίριο να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της ισλαµικής λατρείας -η πιο εµφανής είναι η προσθήκη τεσσάρων µιναρέδων εξωτερικά, στις γωνίες.Τα ψηφιδωτά καλύφθηκαν µε κίτρινο κονίαµα, γιατί η αναπαράσταση προσώπων ήταν αντίθετη µε τους κανόνες της ισλαµικής τέχνης. Τέσσερις µεγάλες ασπίδες µε αποσπάσµατα από το Κοράνι, το ιερό βιβλίο του Ισλάµ, κρεµάστηκαν στους πεσσούς, ενώ η αψίδα του ιερού διαµορφώθηκε ώστε να είναι στραµµένη προΑκόµη, προστέθηκε και το µιµπάρ, ο µουσουλµα-νικός άµβωνας. Με αυτή τη µορφή περίπου έχει επιβιώσει το µνηµείο, το οποίο από το 1935 δεν λειτουργεί πια ως τζαµί, αλλά ως µουσείος τη Μέκκα, την ιερή πόλη των µουσουλµάνων.
Θρύλοι- Παραδόσεις. Θαύματα και Μυστήρια
ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
Αν κάποια εκκλησιά ειχε λόγους να συμβολίζει τον κόσμο.αυτή ηταν η Αγία Σοφία.Συνδέονταν με το παλάτι του αρχηγού του Βυζαντινού κράτους.Θα αναφερθώ στην σημασία της καινοτομίας του τρούλου που εχει μια μυστική κοσμολογική σημασία που προήλθε απο τον ταφικό συμβολισμό των Ρωμαίων και διαφορες δοξασίες του Ιράν και της Ινδίας.Στον τρούλο της Αγίας Σοφιάς υπάρχουντα σχήματα σφαίρας και κύβου.Στα αρχαία Ελληνικά μυστήρια η σφαίρα συμβόλιζε τον Ουρανό και με τα λεγόμενα του Πλάτωνα ο κύβος ειναι η γεωμετρική αναπαράσταση της Γης.Πολλά τα ενδιαφέροντα σημεία μέσα στον Ναό που ολοι οσοι πήγαμε τα θαυμάσαμε,ομως θα σταθώ σε δύο απο τα πιο ασυνήθιστα και πιο αγνοημένα τον ομφαλό και την δακρύζουσα κολώνα.Ο ομφαλός θεωρείτο το ιερότερο σημείο του ναού που γινόταν η στέψη του Αυτοκράτορα.Η δακρύζουσα κολώνα ειναι ενας τετράγωνος μαρμάρινος κίονας στην ΒΔ γωνία ,ο οποιος ιδρώνει εδω και πολλούς αιώνες.Το μέταλλο με το οποίο ειναι επενδεδυμένος,εχει λειανθεί απο τα χέρια των τουριστών , ολοι ακουμπούν και θαυμάζουν το περίεργο αυτό συμβάν.
Αναρτήθηκε από Κυριακή-Λυδία Καραγιώργου στις 9:21 π.μ.
Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Ότι είναι ο Παρθενώνας για τους Αρχαίους Έλληνες, είναι και η Αγία Σοφία για το Βυζάντιο και για τον Ελληνισμό. Υπήρξαν φορές που οι Έλληνες ξεχνούσαν τον Παρθενώνα, ποτέ όμως την Αγία Σοφία. Πάντα είχαν και έχουν κάτι στο στόμα και στην ψυχή τους γι’ αυτήν, όχι μόνο Έλληνες, αλλά και Σλάβοι. Οι σημερινοί, αλλά περισσότερο οι πιο παλιοί Έλληνες, μεγάλωσαν ακούγοντας για παραμύθια τα μυστήρια και τους θρύλους της Αγίας Σοφίας. Ένας από τους ισχυρότερους είναι ότι θα ξαναγίνει δικιά μας(πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικιά μας θα ‘σαι). Πολλές γενιές ανατράφηκαν μ’ αυτό το όνειρο.
Τι είναι όμως εκκλησιαστική παράδοση και τι θέση έχει η Αγία Σοφία σ’ αυτήν; Εκκλησιαστική παράδοση είναι η συνεχιζόμενη πορεία της εκκλησίας και τα σημαντικά γεγονότα που σημαδεύουν τη ζωή της. Η βυζαντινή αυτοκρατορία και η πρωτεύουσά της Κωνσταντινούπολη, ήταν η πρωτεύουσα όλου του τότε γνωστού κόσμου (οικουμενική πρωτεύουσα) και κέντρο όλης της ζωής της είχε την Αγία Σοφία ή αλλιώς, λόγω του μεγέθους της την Μεγάλη Εκκλησία. Γιατί είχε κέντρο την Αγία Σοφία; Επειδή το κράτος θεωρούνταν το κράτος του Χριστού, έτσι το ήθελαν αυτοκράτορες και λαός. Ήταν και η κατασκευή της τέτοια, που προσέλκυε όλους τους ανθρώπους, άρχοντες και απλό λαό. Δεν υπήρχε περίπτωση να γίνει κάτι μεγάλο και τρανό που να σημαδέψει την αυτοκρατορία, και να μην τελεσθεί με εκκλησιαστικό τρόπο στην Αγία Σοφία.
Από τους χρόνους του Μέγα Κωνσταντίνου που πρώτος έχτισε το ναό αφιερωμένο στη σοφία του Θεού, οι διάδοχοί του τον ξαναέχτισαν, τον μεγάλωσαν, τον στόλισαν και τελικά ο Ιουστινιανός τον μετέβαλε σ’ ένα αρχιτεκτονικό θαύμα των αιώνων. Ήταν λοιπόν φυσιολογικό να επηρεάσει και να σημαδεύει τη ζωή της αυτοκρατορίας. Άλλωστε, στο μεγαλείο της αυτοκρατορίας, άρμοζε ένας τέτοιος ναός.
Όλες οι κρατικές μεγάλες τελετές γινόταν στην Αγία Σοφία:
α)στέψη αυτοκρατόρων
β)βάφτιση πορφυρογέννητων
γ)γάμοι αυτοκρατόρων
δ)κηδείες των ίδιων προσώπων
ε)χειροτονίες Πατριαρχών
στ)υποδοχές αρχηγών ορθοδόξων κρατών και αρχηγών ορθοδόξων εκκλησιών . Δοξολογίες και επίσημες προς τον Θεό ευχαριστίες και άλλες άπειρες πατριαρχικές και αυτοκρατορικές γιορτές. Στην Αγία Σοφία υπήρχε ειδική εξέδρα(θρόνος), όπου στεκόταν ο αυτοκράτορας. Η χορωδία της έψαλλε ειδικό ύμνο προς τιμήν του, τον πολυχρονισμό και το ‘Τον Δεσπότην’. Αυτό είναι εκκλησιαστική παράδοση και μια συνήθεια που την τηρούσαν απόλυτα οι άνθρωποι της τάξης. Αυτό ονομάζεται και πατριαρχική τάξη(αφού πατριαρχικός ναός ήταν Αγία Σοφία). Να μην ξεχάσω να σημειώσω ότι η Αγία Σοφία ήταν ναός του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως σήμερα είναι ο Άγιος Γεώργιος στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης. Ότι γινόταν εκεί, όπως γινόταν, ότι λεγόταν και όπως λεγόταν, ότι ψάλλονταν και ότι ψάλλονταν, όλα αυτά, από τα μικρότερα έως τα μεγαλύτερα, αντιγράφονταν απ’ όλο τον κόσμο και γινόταν ακριβώς τα ίδια. Όχι μόνο μέσα στην αυτοκρατορία, αλλά και έξω απ’ αυτή. Π.Χ. την τελετή στέψης του αυτοκράτορα στην Αγία Σοφία, την πήραν, την αντέγραψαν οι Ευρωπαίοι Βασιλιάδες, μα και οι Σλάβοι, Βούλγαροι, Σέρβοι και Ρώσοι. Όπως τελούνταν η Θεία Λειτουργία στην Αγία Σοφία, έτσι γίνεται και τώρα σ’ όλες τις Ορθόδοξες εκκλησίες στη γη. Αν μπούμε μέσα σε μια Βουλγαρική εκκλησία, θα εκπλαγούμε: όλα γίνονται όπως σ’ εμάς, που κι εμείς τα κάνουμε όπως γινόταν στην Αγία Σοφία. Μόνο η γλώσσα αλλάζει. Το ίδιο και η μουσική. Το μεγαλύτερο και εκπληκτικότερο είναι ότι όπου υπάρχουν Χριστιανοί, θα δούμε αντίγραφα της Αγίας Σοφίας: στο Κίεβο, στην Αχρίδα, στη Θεσσαλονίκη, στη Βοιωτία, στην Αθήνα, στη Ρουμανία, στη Σερβία αλλά και σε σύγχρονα κράτη που οι Χριστιανοί τους έχουν καύχημα μια δικιά τους Αγία Σοφία. Όλα αυτά είναι εκκλησιαστική παράδοση και οι πηγές της βρίσκονται στην Αγία Σοφία. Και αυτό μέχρι σήμερα. Να τι θα πει εκκλησιαστική παράδοση. Είναι αυτό που λένε οι ιερείς μας’’ έτσι το βρήκαμε και έτσι το τηρούμε. Έτσι λέει η πατριαρχική τάξη’’, δηλαδή η τάξη της Αγίας Σοφίας.
Ένα άλλο είδος εκκλησιαστικής παράδοσης είναι οι θρύλοι που γεννήθηκαν μετά την άλωση της αυτοκρατορίας από τους Τούρκους. Θα γράψω έναν από αυτούς που έχουν σχέση με το ναό. Είναι ο θρύλος που μιλά για τη λειτουργία που διακόπηκε όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Πόλη. Άγγελος Κυρίου διέκοψε τη λειτουργία, οδήγησε τους ιερείς πίσω από ένα παραπόρτι, ΑΓΝΩΣΤΟ ΠΟΥ, και η πορτίτσα ως εκ θαύματος έκλεισε. Πίσω από εκεί περιμένουν οι ιερείς να έρθει η ευλογημένη στιγμή που με εντολή του Θεού θα τους ξυπνήσει για να αποτελειώσουν την μισοαφημένη λειτουργία .Κι εγώ ο Θανάσης λέω με όλη μου την καρδιά, μακάρι να έρθει αυτή η ώρα!
ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
Αν κάποια εκκλησιά ειχε λόγους να συμβολίζει τον κόσμο.αυτή ηταν η Αγία Σοφία.Συνδέονταν με το παλάτι του αρχηγού του Βυζαντινού κράτους.Θα αναφερθώ στην σημασία της καινοτομίας του τρούλου που εχει μια μυστική κοσμολογική σημασία που προήλθε απο τον ταφικό συμβολισμό των Ρωμαίων και διαφορες δοξασίες του Ιράν και της Ινδίας.Στον τρούλο της Αγίας Σοφιάς υπάρχουντα σχήματα σφαίρας και κύβου.Στα αρχαία Ελληνικά μυστήρια η σφαίρα συμβόλιζε τον Ουρανό και με τα λεγόμενα του Πλάτωνα ο κύβος ειναι η γεωμετρική αναπαράσταση της Γης.Πολλά τα ενδιαφέροντα σημεία μέσα στον Ναό που ολοι οσοι πήγαμε τα θαυμάσαμε,ομως θα σταθώ σε δύο απο τα πιο ασυνήθιστα και πιο αγνοημένα τον ομφαλό και την δακρύζουσα κολώνα.Ο ομφαλός θεωρείτο το ιερότερο σημείο του ναού που γινόταν η στέψη του Αυτοκράτορα.Η δακρύζουσα κολώνα ειναι ενας τετράγωνος μαρμάρινος κίονας στην ΒΔ γωνία ,ο οποιος ιδρώνει εδω και πολλούς αιώνες.Το μέταλλο με το οποίο ειναι επενδεδυμένος,εχει λειανθεί απο τα χέρια των τουριστών , ολοι ακουμπούν και θαυμάζουν το περίεργο αυτό συμβάν.
Αναρτήθηκε από Κυριακή-Λυδία Καραγιώργου στις 9:21 π.μ.
Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Ότι είναι ο Παρθενώνας για τους Αρχαίους Έλληνες, είναι και η Αγία Σοφία για το Βυζάντιο και για τον Ελληνισμό. Υπήρξαν φορές που οι Έλληνες ξεχνούσαν τον Παρθενώνα, ποτέ όμως την Αγία Σοφία. Πάντα είχαν και έχουν κάτι στο στόμα και στην ψυχή τους γι’ αυτήν, όχι μόνο Έλληνες, αλλά και Σλάβοι. Οι σημερινοί, αλλά περισσότερο οι πιο παλιοί Έλληνες, μεγάλωσαν ακούγοντας για παραμύθια τα μυστήρια και τους θρύλους της Αγίας Σοφίας. Ένας από τους ισχυρότερους είναι ότι θα ξαναγίνει δικιά μας(πάλι με χρόνους με καιρούς, πάλι δικιά μας θα ‘σαι). Πολλές γενιές ανατράφηκαν μ’ αυτό το όνειρο.
Τι είναι όμως εκκλησιαστική παράδοση και τι θέση έχει η Αγία Σοφία σ’ αυτήν; Εκκλησιαστική παράδοση είναι η συνεχιζόμενη πορεία της εκκλησίας και τα σημαντικά γεγονότα που σημαδεύουν τη ζωή της. Η βυζαντινή αυτοκρατορία και η πρωτεύουσά της Κωνσταντινούπολη, ήταν η πρωτεύουσα όλου του τότε γνωστού κόσμου (οικουμενική πρωτεύουσα) και κέντρο όλης της ζωής της είχε την Αγία Σοφία ή αλλιώς, λόγω του μεγέθους της την Μεγάλη Εκκλησία. Γιατί είχε κέντρο την Αγία Σοφία; Επειδή το κράτος θεωρούνταν το κράτος του Χριστού, έτσι το ήθελαν αυτοκράτορες και λαός. Ήταν και η κατασκευή της τέτοια, που προσέλκυε όλους τους ανθρώπους, άρχοντες και απλό λαό. Δεν υπήρχε περίπτωση να γίνει κάτι μεγάλο και τρανό που να σημαδέψει την αυτοκρατορία, και να μην τελεσθεί με εκκλησιαστικό τρόπο στην Αγία Σοφία.
Από τους χρόνους του Μέγα Κωνσταντίνου που πρώτος έχτισε το ναό αφιερωμένο στη σοφία του Θεού, οι διάδοχοί του τον ξαναέχτισαν, τον μεγάλωσαν, τον στόλισαν και τελικά ο Ιουστινιανός τον μετέβαλε σ’ ένα αρχιτεκτονικό θαύμα των αιώνων. Ήταν λοιπόν φυσιολογικό να επηρεάσει και να σημαδεύει τη ζωή της αυτοκρατορίας. Άλλωστε, στο μεγαλείο της αυτοκρατορίας, άρμοζε ένας τέτοιος ναός.
Όλες οι κρατικές μεγάλες τελετές γινόταν στην Αγία Σοφία:
α)στέψη αυτοκρατόρων
β)βάφτιση πορφυρογέννητων
γ)γάμοι αυτοκρατόρων
δ)κηδείες των ίδιων προσώπων
ε)χειροτονίες Πατριαρχών
στ)υποδοχές αρχηγών ορθοδόξων κρατών και αρχηγών ορθοδόξων εκκλησιών . Δοξολογίες και επίσημες προς τον Θεό ευχαριστίες και άλλες άπειρες πατριαρχικές και αυτοκρατορικές γιορτές. Στην Αγία Σοφία υπήρχε ειδική εξέδρα(θρόνος), όπου στεκόταν ο αυτοκράτορας. Η χορωδία της έψαλλε ειδικό ύμνο προς τιμήν του, τον πολυχρονισμό και το ‘Τον Δεσπότην’. Αυτό είναι εκκλησιαστική παράδοση και μια συνήθεια που την τηρούσαν απόλυτα οι άνθρωποι της τάξης. Αυτό ονομάζεται και πατριαρχική τάξη(αφού πατριαρχικός ναός ήταν Αγία Σοφία). Να μην ξεχάσω να σημειώσω ότι η Αγία Σοφία ήταν ναός του Οικουμενικού Πατριαρχείου, όπως σήμερα είναι ο Άγιος Γεώργιος στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης. Ότι γινόταν εκεί, όπως γινόταν, ότι λεγόταν και όπως λεγόταν, ότι ψάλλονταν και ότι ψάλλονταν, όλα αυτά, από τα μικρότερα έως τα μεγαλύτερα, αντιγράφονταν απ’ όλο τον κόσμο και γινόταν ακριβώς τα ίδια. Όχι μόνο μέσα στην αυτοκρατορία, αλλά και έξω απ’ αυτή. Π.Χ. την τελετή στέψης του αυτοκράτορα στην Αγία Σοφία, την πήραν, την αντέγραψαν οι Ευρωπαίοι Βασιλιάδες, μα και οι Σλάβοι, Βούλγαροι, Σέρβοι και Ρώσοι. Όπως τελούνταν η Θεία Λειτουργία στην Αγία Σοφία, έτσι γίνεται και τώρα σ’ όλες τις Ορθόδοξες εκκλησίες στη γη. Αν μπούμε μέσα σε μια Βουλγαρική εκκλησία, θα εκπλαγούμε: όλα γίνονται όπως σ’ εμάς, που κι εμείς τα κάνουμε όπως γινόταν στην Αγία Σοφία. Μόνο η γλώσσα αλλάζει. Το ίδιο και η μουσική. Το μεγαλύτερο και εκπληκτικότερο είναι ότι όπου υπάρχουν Χριστιανοί, θα δούμε αντίγραφα της Αγίας Σοφίας: στο Κίεβο, στην Αχρίδα, στη Θεσσαλονίκη, στη Βοιωτία, στην Αθήνα, στη Ρουμανία, στη Σερβία αλλά και σε σύγχρονα κράτη που οι Χριστιανοί τους έχουν καύχημα μια δικιά τους Αγία Σοφία. Όλα αυτά είναι εκκλησιαστική παράδοση και οι πηγές της βρίσκονται στην Αγία Σοφία. Και αυτό μέχρι σήμερα. Να τι θα πει εκκλησιαστική παράδοση. Είναι αυτό που λένε οι ιερείς μας’’ έτσι το βρήκαμε και έτσι το τηρούμε. Έτσι λέει η πατριαρχική τάξη’’, δηλαδή η τάξη της Αγίας Σοφίας.
Ένα άλλο είδος εκκλησιαστικής παράδοσης είναι οι θρύλοι που γεννήθηκαν μετά την άλωση της αυτοκρατορίας από τους Τούρκους. Θα γράψω έναν από αυτούς που έχουν σχέση με το ναό. Είναι ο θρύλος που μιλά για τη λειτουργία που διακόπηκε όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Πόλη. Άγγελος Κυρίου διέκοψε τη λειτουργία, οδήγησε τους ιερείς πίσω από ένα παραπόρτι, ΑΓΝΩΣΤΟ ΠΟΥ, και η πορτίτσα ως εκ θαύματος έκλεισε. Πίσω από εκεί περιμένουν οι ιερείς να έρθει η ευλογημένη στιγμή που με εντολή του Θεού θα τους ξυπνήσει για να αποτελειώσουν την μισοαφημένη λειτουργία .Κι εγώ ο Θανάσης λέω με όλη μου την καρδιά, μακάρι να έρθει αυτή η ώρα!
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΘΡΥΛΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
ΤΟ ΧΤΙΣΙΜΟ ΤΗΑ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ (ΘΡΑΚΙΚΟΣ ΘΡΥΛΟΣ)
ΤΟ ΧΤΙΣΙΜΟ ΤΗΑ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ (ΘΡΑΚΙΚΟΣ ΘΡΥΛΟΣ)
Υπάρχει ένας νεοεελληνικός θρύλος από την περιοχή της Θράκης που μας πληροφορεί για τον τρόπο που με τον οποίο ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός βρήκε το σχέδιο για το χτίσιμο της Αγίας Σοφίας μετά το 530 π.χ. .
Ο θρύλος λοιπόν αυτός μας περιγράφει και μας εξηγεί ότι το σχέδιο για να κτισθεί η Αγία Σοφία, έγινε γνωστό στον αυτοκράτορα με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο απ΄αυτόν που μάθαμε από το μάθημα της Ιστορίας. Αξίζει ιδιαίτερης προσοχής αυτή η παράδοση γιατί δεν είναι γνωστή από άλλους τόπους παρά μόνο από τη Θράκη. Τη διηγιόντουσαν στη Βιζύη της Θράκης κατά τον 20 αιώνα, και εκεί, στην ιδιαίτερη στην ιδιαίτερη του πατρίδα την έμαθε μικρό παιδί ο ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός. Μάλιστα θέλοντας να σώσει από την λησμονιά αυτή την παράδοση-θρύλο την περιέγραψε έμμετρα μέσα στην ποιητική του συλλογή «Ατθίδες αύραι».
Ας δούμε λοιπόν τι λέει αυτός ο θρακικός θρύλος.
Ας δούμε λοιπόν τι λέει αυτός ο θρακικός θρύλος.
«Ηταν ο καιρός που ο αυτοκράτορας στην Πόλη είχε αποφασίσει να χτίσει την Αγία Σοφία. Είχε καλέσει τον πρωτομάστορα, και ο τελευταίος είχε κάνει ένα σχέδιο και ύστερα και άλλο και ύστερα και άλλα σχέδια, πώς να χτιστεί η μεγάλη εκκλησία . Κανένα όμως από αυτά τα σχέδια δεν ευχαριστούσε το βασιλιά. Ηθελε κάτι άλλο, πολύ πιο σπουδαίο. Και ο πρωτομάστορας κάθε μέρα προβληματιζόταν και πιο πολύ και σκεφτόταν τι νέο σχέδιο να φτιάξει.
Μια Κυριακή, την ώρα που τελείωνε η λειτουργία, ζύγωσε πρώτος ο αυτοκράτορας να πάρει το αντίδωρο, εκείνο όμως του ξεφεύγει από το χέρι και πάφτει κάτω. Μια στιγμή αργότερα παρουσιάζεται μια μέλισσα που φτεροκοπούσε προς το ανοιχτό παράθυρο, κρατώντας το πεσμένο αντίδωρο του αυτοκράτορα.Βγάζει αμέσως διαταγή ο βασιλιάς ότι όσοι έχουνε μελίσσια να τ΄ανοίξουνε και να ψάξουν, για να βρεθεί το αντίδωρο. Ψάχνει και ο πρωτομάστορας στα δικά του μελίσσια και τι βλέπει; Είχανε κάτσει οι μέλισσες μέρες πριν και είχανε φτιάξει με το κερί μέσα στην κυψέλη μιαν εκκλησία πανέμορφη και σκαλιστή και μεγαλοπρεπή, που δεν είχε όμοιά της σ΄ολόκληρη την Οικουμένη.Ολες οι λεπτομέρειες είχανε γίνει στην εντέλεια μέσα κι έξω στην εκκλησία. Η πόρτα της ανοιχτή, ο τρούλος έτοιμος οι κολώνες στη θέση τους, ως και η Αγία Τράπεζα τελειωμένη. Την είχαν αποτελειώσει σ΄όλα της την εκκλησία, και επάνω στην Αγία Τράπεζα της είχε φέρει εκείνη η μέλισσα και είχε αποθέσει το αντίδωρο του βασιλιά.
Είδε την εκκλησιά ο πρωτομάστορας και θαύμασε το τέλειο σχέδιό της. Την είδε κατόπιν και ο αυτοκράτορας και ήταν όλος χαρά. Το σχέδιο που είχανε φτιάξει οι μέλισσες, έγινε το σχέδιο που χτίστηκε η Αγία Σοφία!!!
Μια Κυριακή, την ώρα που τελείωνε η λειτουργία, ζύγωσε πρώτος ο αυτοκράτορας να πάρει το αντίδωρο, εκείνο όμως του ξεφεύγει από το χέρι και πάφτει κάτω. Μια στιγμή αργότερα παρουσιάζεται μια μέλισσα που φτεροκοπούσε προς το ανοιχτό παράθυρο, κρατώντας το πεσμένο αντίδωρο του αυτοκράτορα.Βγάζει αμέσως διαταγή ο βασιλιάς ότι όσοι έχουνε μελίσσια να τ΄ανοίξουνε και να ψάξουν, για να βρεθεί το αντίδωρο. Ψάχνει και ο πρωτομάστορας στα δικά του μελίσσια και τι βλέπει; Είχανε κάτσει οι μέλισσες μέρες πριν και είχανε φτιάξει με το κερί μέσα στην κυψέλη μιαν εκκλησία πανέμορφη και σκαλιστή και μεγαλοπρεπή, που δεν είχε όμοιά της σ΄ολόκληρη την Οικουμένη.Ολες οι λεπτομέρειες είχανε γίνει στην εντέλεια μέσα κι έξω στην εκκλησία. Η πόρτα της ανοιχτή, ο τρούλος έτοιμος οι κολώνες στη θέση τους, ως και η Αγία Τράπεζα τελειωμένη. Την είχαν αποτελειώσει σ΄όλα της την εκκλησία, και επάνω στην Αγία Τράπεζα της είχε φέρει εκείνη η μέλισσα και είχε αποθέσει το αντίδωρο του βασιλιά.
Είδε την εκκλησιά ο πρωτομάστορας και θαύμασε το τέλειο σχέδιό της. Την είδε κατόπιν και ο αυτοκράτορας και ήταν όλος χαρά. Το σχέδιο που είχανε φτιάξει οι μέλισσες, έγινε το σχέδιο που χτίστηκε η Αγία Σοφία!!!
Η ΑΓΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Την μέρα που πάρθηκε η Πόλη, έβαλαν σ΄ένα καράβι την Αγία Τράπεζα της Αγιας-Σοφιάς, να την πάνε στην Φραγκιά, για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων.
Εκεί όμως στη θάλασσα του Μαρμαρά άνοιξε το καράβι και η Αγία Τράπεζα εβούλιαξε στον πάτο. Στο μέρος εκείνο η θάλασσα είναι λάδι, όση θαλασσοταραχή και κύματα κι αν είναι γύρω. Και το γνωρίζουν το μέρος αυτό οι ναυτικοί από τη γαλήνη, που είναι πάντα εκεί, και από την ευωδία που βγαίνει. Πολλοί μάλιστα αξιώθηκαν να την ιδούν στα βάθη της θάλασσας.
Εκεί όμως στη θάλασσα του Μαρμαρά άνοιξε το καράβι και η Αγία Τράπεζα εβούλιαξε στον πάτο. Στο μέρος εκείνο η θάλασσα είναι λάδι, όση θαλασσοταραχή και κύματα κι αν είναι γύρω. Και το γνωρίζουν το μέρος αυτό οι ναυτικοί από τη γαλήνη, που είναι πάντα εκεί, και από την ευωδία που βγαίνει. Πολλοί μάλιστα αξιώθηκαν να την ιδούν στα βάθη της θάλασσας.
Ο ΙΕΡΕΑΣ ΠΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ
Μια λαική παράδοση αναφέρει, ότι τη στιγμή που διέρρηξαν οι Τούρκοι την πύλη της Αγίας Σοφίας τελούνταν θεία λειτουργία και ο ιερέας τη στιγμή που είδε τους μουσουλμάνους να ορμούν στο πλήθος των πιστών, εισήλθε και εξαφανίστηκε μέσα στον τοίχο, πίσω από το Αγιο Βήμα που άνοιξε μπροστά του κατά τρόπο μαγικό. Λέγεται ότι όταν η Κωνσταντινούπολη θα επανέλθει στα χέρια των Χριστιανών, ο ιερέας θα βγει από τον τοίχο για να συνεχίσει την λειτουργία. Ενας άλλος θρύλος λέει ότι ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος στο ένα του χέρι είχε έξι δάκτυλα και αν βρεθεί κάποιος Ελληνας που έχει έξι δάχτυλα τότε θα ανακτήσει ( ο Κωνσταντίνος) την Πόλη και την αυτοκρατορία του.
ΤΑ ΔΙΣΚΟΠΟΤΗΡΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑ –ΣΟΦΙΑΣ
Την ώρα που ακουγόταν έξω από την Αγία Σοφία φωνές «οι Τούρκοι! –οι Τούρκοι!», ο πρωτόπαππας βγαίνει από την στοά της εξομολογήσεως. Αποβραδίς κοινώνησε τον Αυτοκράτορα κι ως το πρωι εξομολογούσε. ΄Όπως βγήκε ψηλός , ηλιοκαμένος μ΄άσπρα γένια και φρύδια παχιά, νόμιζες πως ένας άγιος ξεκόλλησε από τον τοίχο. Και για μια στιγμή, όταν είδε το πλήθος γονατιστό ν α τρέμει, κιτρίνησε σαν το φλουρί. Κοντοστάθηκε, σφόγγισε τα δάκρυά του και προχώρησε στην εκκλησία. Ο νάος, ο άμβωνας, ο σωλέας και τα περιστύλια ήταν γεμάτα κόσμο. Τα φώτα, οι πολυέλαιοι, οι κανδήλες ήταν ανναμμένα….
Ο πρωτόπαππας έκαμε τρεις σταυρούς και μπήκε στο ιερό. Επάνω στην Αγία Τράπεζα, σα να ήταν κρεμαστός ουράνιος θόλος, το Κιβώτιο. Στήριζε τα τέσσερα χρυσά του πόδια στις τέσσερις γωνίες και απ΄εμπρός πρόβαλε ένα ωραίο τόξο. Ένας σταυρός χρύσιζε στην κορυφή του και μ έσα από τον θόλο του κατέβαινε άσπρο περιστέρι, η Περιστερά του Αγίου Πνεύματος. Ο πρωτόπαππας βγάζει από τα σπλάχνα της Περιστεράς τα Δισκοπότηρα, τα σκέπασε με μεταξωτό, που λέγεται Αέρας, τα πήρε κι έφυγε. «Μη δότε τα Άγια τοις κυσίν», σκέφτηκε…
Σκοτείνιασε. Το σκοτάδι σκέπασε τον ουρανό, την Πόλη. Κι από τη θάλασσα μακριά ανέβαινε αιμοσταγμένος του φεγγαριού ο δίσκος. Κόκκινος, σαν τα μάτια του φονιά. Ολόρθος ο πρωτόπαππας κάρφωσε στον ουρανό τα μάτια του και είδε –ω φρίκη! – το φονικό φεγγάρι να στέκεται ακίνητο στον τρούλο της Αγίας Σοφίας. Και είδε να μαυρίζει, να μαυρίζει ο μισός δίσκος. Αρχαία προφητεία έλεγε: «θα είναι Πανσέληνος. Εκλειψη θα γίνει. Και η Πόλη θα πέσει!»…
Αμέσως άνοιξαν τα μεσουράνια. Ένα φως γλυκύτατο απλώθηκε. Αγγελος Κυρίου φάνηκε κι άρπαξε τα Δισκοπότηρα.
Μην ήταν θαύμα; Η θάλασσα άνοιξε στόμια και κατάπιε τον πρωτόπαππα. Γαλήνη! Το τρομερό στοιχείο ησύχασε. Και σαν να ήταν Φώτα κι άγιασε την θάλασσα σταυρός…
Ο πρωτόπαππας έκαμε τρεις σταυρούς και μπήκε στο ιερό. Επάνω στην Αγία Τράπεζα, σα να ήταν κρεμαστός ουράνιος θόλος, το Κιβώτιο. Στήριζε τα τέσσερα χρυσά του πόδια στις τέσσερις γωνίες και απ΄εμπρός πρόβαλε ένα ωραίο τόξο. Ένας σταυρός χρύσιζε στην κορυφή του και μ έσα από τον θόλο του κατέβαινε άσπρο περιστέρι, η Περιστερά του Αγίου Πνεύματος. Ο πρωτόπαππας βγάζει από τα σπλάχνα της Περιστεράς τα Δισκοπότηρα, τα σκέπασε με μεταξωτό, που λέγεται Αέρας, τα πήρε κι έφυγε. «Μη δότε τα Άγια τοις κυσίν», σκέφτηκε…
Σκοτείνιασε. Το σκοτάδι σκέπασε τον ουρανό, την Πόλη. Κι από τη θάλασσα μακριά ανέβαινε αιμοσταγμένος του φεγγαριού ο δίσκος. Κόκκινος, σαν τα μάτια του φονιά. Ολόρθος ο πρωτόπαππας κάρφωσε στον ουρανό τα μάτια του και είδε –ω φρίκη! – το φονικό φεγγάρι να στέκεται ακίνητο στον τρούλο της Αγίας Σοφίας. Και είδε να μαυρίζει, να μαυρίζει ο μισός δίσκος. Αρχαία προφητεία έλεγε: «θα είναι Πανσέληνος. Εκλειψη θα γίνει. Και η Πόλη θα πέσει!»…
Αμέσως άνοιξαν τα μεσουράνια. Ένα φως γλυκύτατο απλώθηκε. Αγγελος Κυρίου φάνηκε κι άρπαξε τα Δισκοπότηρα.
Μην ήταν θαύμα; Η θάλασσα άνοιξε στόμια και κατάπιε τον πρωτόπαππα. Γαλήνη! Το τρομερό στοιχείο ησύχασε. Και σαν να ήταν Φώτα κι άγιασε την θάλασσα σταυρός…
ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΝΤΑΝ
Όταν οι Τούρκοι μπήκαν στην Πόλη ξεκίνησαν να καταστρέφουν τις εκκλησίες και τα μοναστήρια. Στην Αγία Σοφία είχε καταφύγει πολύς λαός, κυρίως γυναικόπαιδα, για να αποφύγουν τον θάνατο. Όμως η παρουσία τους εκεί δεν τους έσωσε, καθώς φανατισμένοι από τους δερβίσηδες μωαμεθανοί μπήκαν στην εκκλησία και άρχισαν να σφάζουν αδιακρίτως όποιον έβρισκαν κοντά τους. Ο σωρός των πρωμάτων έφτασε τα δέκα μέτρα. Όταν μάλιστα ο Σουλτάνος Μωάμεθ προσπάθησε να μπει στο ναό το άλογο του σκόνταψε πάνω στα πτώματα. Με την οπλή του το άλογο άφησε ένα σημάδι στην κορυφή του στύλου, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα. Τις πιο πολλές εικόνες και τοιχογραφίες της Αγίας Σοφίας τις κατέστρεψαν οι Τούρκοι. ΄Όταν όμως οι άπιστοι εισβολείς έφτασαν στον εξώστη-γυναικωνίτη και ένας τσαούσης (Τούρκος αξιωματικός) προσπάθησε με έναν πέλεκυ να καταστρέψει μια τοιχογραφία της Παναγίας που κρατά στα χέρια της τον Ιησού μωρό, έγινε θαύμα! Τη στιγμή που ο Τούρκος προσπάθησε να καταφέρει το πρώτο χτύπημα στην τοιχογραφία κεραυνοβολήθηκε κι έπεσε νεκρός. Τη θέση του πήρε ένας άλλος Τούρκος, αλλά την ίδια στιγμή κι έκείνος είχε την ίδια τύχη. Οι υπόλοιποι βάρβαροι πανικοβλήθηκαν από το πρωτόγνωρο γι αυτούς θαύμα και γεμάτοι τρόμο αλλά και σεβασμό εγκατέλειψαν την ανόσια προσπάθειά τους. Η συγκεκριμένη τοιχογραφία σώζεται μέχρι σήμερα στον δεξιό εξώστη της Αγίας Σοφίας.
Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΣΤΗ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Η Αγία Σοφία είναι ένα μνημείο συνδεδεμένο με τους λαϊκούς θρύλους που προέκυψαν μετά την άλωση της πόλης.
Ο λαός ποτέ δεν θέλησε να πιστέψει ότι η απώλεια της Αγίας Σοφίας ήταν τελεσίδικη. Τραγούδια αφηγήσεις παραδόσεις δημιούργησαν ένα θρύλο γύρω από τον Ναό της Αγίας Σοφίας.
Ένας θρύλος που θέλει τον Ναό να περνά και πάλι στα χέρια των ορθόδοξων αρκετοί μύθοι πολλά τραγούδια κρατούν την ελπίδα ζωντανή.
Το γνωστό τραγούδι της Αγίας- Σοφίας μιλά για την κρίσιμη στιγμή που ο Ναός περνά στα χέρια των Τούρκων την τελευταία του στροφή όμως η ελπίδα μένει ζωντανή
Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μην πολύ δακρύζεις πάλι με χρόνους με καιρούς δικιά μας θα’ναι
Η Αγία Σοφία είναι ένα μνημείο συνδεδεμένο με τους λαϊκούς θρύλους που προέκυψαν μετά την άλωση της πόλης.
Ο λαός ποτέ δεν θέλησε να πιστέψει ότι η απώλεια της Αγίας Σοφίας ήταν τελεσίδικη. Τραγούδια αφηγήσεις παραδόσεις δημιούργησαν ένα θρύλο γύρω από τον Ναό της Αγίας Σοφίας.
Ένας θρύλος που θέλει τον Ναό να περνά και πάλι στα χέρια των ορθόδοξων αρκετοί μύθοι πολλά τραγούδια κρατούν την ελπίδα ζωντανή.
Το γνωστό τραγούδι της Αγίας- Σοφίας μιλά για την κρίσιμη στιγμή που ο Ναός περνά στα χέρια των Τούρκων την τελευταία του στροφή όμως η ελπίδα μένει ζωντανή
Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μην πολύ δακρύζεις πάλι με χρόνους με καιρούς δικιά μας θα’ναι
ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Τούρκοι δύτες και σπηλαιολόγοι μπήκαν στα έγκατα της Αγίας Σοφίας, κινηματογραφώντας μυστικά αιώνων.
Τούρκοι δύτες και σπηλαιολόγοι μπήκαν στα έγκατα της Αγίας Σοφίας, κινηματογραφώντας μυστικά αιώνων.
Εντυπωσιακές σκηνές με δύτες και σπηλαιολόγους να βρίσκονται στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας και να εισέρχονται στα έγκατά της, μπορεί κανείς να αντικρύσει σε τουρκικό ντοκιμαντέρ του οποίου τα γυρίσματα μόλις ολοκληρώθηκαν.
«Τα υπόγεια μέρη της Αγίας Σοφίας είναι ακόμη πιο συναρπαστικά από το επίγειο κομμάτι της», είπε εντυπωσιασμένος στην εφημερίδα «Χουριέτ» ο Τούρκος σκηνοθέτης Γκιοκσέλ Γκιουένσεϊ που πραγματοποίησε ένα ταξίδι διαφορετικό από τα άλλα. Ένα ταξίδι στις υπόγειες στοές και στέρνες της Αγίας Σοφίας που είναι δαιδαλώδεις και ανεξερεύνητες.
Κρύβουν ακόμη μεγάλες εκπλήξεις, όπως έδειξε η τυχαία ανεύρεση, κατά τη διάρκεια του εγχειρήματος, θαλάμου με δύο τάφους μεγάλης σημασίας για τους ορθόδοξους χριστιανούς: ο ένας εικάζεται ότι είναι του 15ου αιώνα και ανήκει στον Πατριάρχη Αθανάσιο, ο άλλος είναι ακόμη παλιότερος, κατά δύο αιώνες, και θεωρείται ότι ανήκει στον αγιοποιηθέντα παίδα Αντινέγενο.
«Τα υπόγεια μέρη της Αγίας Σοφίας είναι ακόμη πιο συναρπαστικά από το επίγειο κομμάτι της», είπε εντυπωσιασμένος στην εφημερίδα «Χουριέτ» ο Τούρκος σκηνοθέτης Γκιοκσέλ Γκιουένσεϊ που πραγματοποίησε ένα ταξίδι διαφορετικό από τα άλλα. Ένα ταξίδι στις υπόγειες στοές και στέρνες της Αγίας Σοφίας που είναι δαιδαλώδεις και ανεξερεύνητες.
Κρύβουν ακόμη μεγάλες εκπλήξεις, όπως έδειξε η τυχαία ανεύρεση, κατά τη διάρκεια του εγχειρήματος, θαλάμου με δύο τάφους μεγάλης σημασίας για τους ορθόδοξους χριστιανούς: ο ένας εικάζεται ότι είναι του 15ου αιώνα και ανήκει στον Πατριάρχη Αθανάσιο, ο άλλος είναι ακόμη παλιότερος, κατά δύο αιώνες, και θεωρείται ότι ανήκει στον αγιοποιηθέντα παίδα Αντινέγενο.
«Ξέραμε ότι υπήρχαν και τους ψάχναμε, αλλά δεν τους βρίσκαμε», είπε ο Γκιουένσεϊ.
Βραβευμένος ήδη το 1992 για το ντοκιμαντέρ του με τίτλο «Αγία Σοφία»- είχε προβληθεί στα φεστιβάλ του Σαν Σεμπάστιαν, του Τάμπερε της Φινλανδίας και της Άγκυρας- ο Τούρκος σκηνοθέτης αποφάσισε να μη σταματήσει εκεί: «Ήθελα να αποκαλύψω τις στοές και τις στέρνες.
Αργότερα, σε τρίτο ντοκιμαντέρ, θα επιχειρήσω να ερευνήσω τους θαλάμους κάτω από την αψίδα. Λένε ότι ο ένας συνδέεται με το ανάκτορο του Τοπ Καπί με στοά. Αλλά αυτό δεν έχει ερευνηθεί ακόμα».
Είναι η πρώτη φορά που κατεβαίνει άνθρωπος στις συγκεκριμένες στοές. Την κάθοδο επιχείρησαν, μέσα από στόμιο μικρής διαμέτρου, ένας κάμεραμαν και ένας δύτης-φωτογράφος.
Το άνοιγμα ήταν τόσο στενό που δεν μπορούσε να περάσει ο σωλήνας του δύτη και χρειάστηκε αργότερα να του παρέχουν οξυγόνο από μεγάλη απόσταση. «Είναι σαν να βυθίζεσαι στην Ιστορία», είπε συγκινημένος ο δύτης Οζάν Τσοκντεγιέρ, που διήνυσε 283 μέτρα μέσα σε στοές.
Όταν κατέβηκε σε βάθος 12 μέτρων, αντίκρυσε δύο μεγάλα ρόπαλα σε πολύ καλή κατάσταση, αλλά μόλις τα άγγιξε έγιναν σκόνη.
Το ίδιο συνέβη με ένα δοχείο. Γι΄ αυτό και προτίμησε, όταν επεσήμανε και έναν σκελετό ζώου, να μην τον πειράξει για να μην του κάνει ζημιά. «Σε ένα σημείο βρήκαμε και μία αλυσίδα την οποία ακολουθήσαμε και οδηγούσε σε έναν τοίχο με δύο κρίκους. Εκεί πρέπει να φυλάκιζαν τους ανεπιθύμητους», είπε.
Την παρακινδυνευμένη κάθοδο επέτρεψε- αλλά μόνο για οκτώ ώρες- και επέβλεψε προσωπικά ο αρχαιολόγος Χαλούκ Τουρσούν, πρόεδρος του Ιδρύματος Μουσείου Αγίας Σοφίας.
Στο παρελθόν έχουν γίνει σκέψεις εξερεύνησης των υπόγειων στοών ακόμη και από ξένους αρχαιολόγους, κανείς όμως δεν παίρνει αυτό το ρίσκο λόγω της πιθανότητας υπόσκαψης των θεμελίων της Αγίας Σοφίας.
Το 50λεπτο ντοκιμαντέρ του Γκιοκσέλ Γκιουένσεϊ θα συμμετάσχει το φθινόπωρο σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ.
Νερό που δεν στερεύει ποτέ
Κάτω από την Αγία Σοφία υπάρχουν δύο στοές με νερό που οπωσδήποτε συνδέονται με το Βυζαντινό Υδραγωγείο, το οποίο βρίσκεται κοντά στον ναό. Το 1945 είχε γίνει μια προσπάθεια να αντληθεί το νερό, αλλά αυτό δεν στέρευε ποτέ, γεγονός που υποχρέωσε τη διακοπή των εργασιών.
Οι δύτες πιστεύουν, από αυτά που αντίκρυσαν, ότι επαλήθευσαν κάποιες εικασίες: ότι η Αγία Σοφία συνδεόταν υπόγεια με το παλάτι του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου και βέβαια με το Βυζαντινό Υδραγωγείο.
Θρύλοι αναφέρουν ότι οι Οθωμανοί επεξέτειναν τις στοές ώστε να μπορούν μέσω αυτών να πηγαίνουν οι Σουλτάνοι στην Αγία Σοφία, που είχαν μετατρέψει σε τζαμί, για να προσευχηθούν.
Κάποιοι ακόμη πιο ευφάνταστοι πιστεύουν ότι οι στοές μπορεί να οδηγούν ακόμη και στα Πριγκιπόνησα, κάτι που θα σήμαινε ότι περνούν κάτω από τη Θάλασσα του Μαρμαρά!
Στον χρόνο
360: Εγκαίνια της Μεγάλης Εκκλησίας επί βασιλείας του Κωνσταντίου Β΄ 404: Ο ναός καταστρέφεται από πυρκαγιά κατά τη διάρκεια της Στάσης που ακολούθησε την καθαίρεση του πατριάρχη Ιωάννου Χρυσοστόμου 415: Εγκαίνια της Αγίας Σοφίας από τον Θεοδόσιο Β΄ 532: Ο ναός καίγεται κατά τη διάρκεια της Στάσης του Νίκα
537: Εγκαίνια της καινούργιας τρουλαίας βασιλικής του Ιουστινιανού Α΄ 1204: Ο μητροπολιτικός ναός λεηλατείται από τους σταυροφόρους. 1453: Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς.
Η Αγία Σοφία μετατρέπεται σε τζαμί από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β΄ 1717: Το μεγαλύτερο μέρος των σωζόμενων ψηφιδωτών στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας καλύπτεται.
1931: Το Αμερικανικό Βυζαντινό Ινστιτούτο αρχίζει συστηματικές εργασίες αποκάλυψης και αποκατάστασης των ψηφιδωτών 1934-1935: Το Αγία Σοφία τζαμί μετατρέπεται σε μουσείο
Βραβευμένος ήδη το 1992 για το ντοκιμαντέρ του με τίτλο «Αγία Σοφία»- είχε προβληθεί στα φεστιβάλ του Σαν Σεμπάστιαν, του Τάμπερε της Φινλανδίας και της Άγκυρας- ο Τούρκος σκηνοθέτης αποφάσισε να μη σταματήσει εκεί: «Ήθελα να αποκαλύψω τις στοές και τις στέρνες.
Αργότερα, σε τρίτο ντοκιμαντέρ, θα επιχειρήσω να ερευνήσω τους θαλάμους κάτω από την αψίδα. Λένε ότι ο ένας συνδέεται με το ανάκτορο του Τοπ Καπί με στοά. Αλλά αυτό δεν έχει ερευνηθεί ακόμα».
Είναι η πρώτη φορά που κατεβαίνει άνθρωπος στις συγκεκριμένες στοές. Την κάθοδο επιχείρησαν, μέσα από στόμιο μικρής διαμέτρου, ένας κάμεραμαν και ένας δύτης-φωτογράφος.
Το άνοιγμα ήταν τόσο στενό που δεν μπορούσε να περάσει ο σωλήνας του δύτη και χρειάστηκε αργότερα να του παρέχουν οξυγόνο από μεγάλη απόσταση. «Είναι σαν να βυθίζεσαι στην Ιστορία», είπε συγκινημένος ο δύτης Οζάν Τσοκντεγιέρ, που διήνυσε 283 μέτρα μέσα σε στοές.
Όταν κατέβηκε σε βάθος 12 μέτρων, αντίκρυσε δύο μεγάλα ρόπαλα σε πολύ καλή κατάσταση, αλλά μόλις τα άγγιξε έγιναν σκόνη.
Το ίδιο συνέβη με ένα δοχείο. Γι΄ αυτό και προτίμησε, όταν επεσήμανε και έναν σκελετό ζώου, να μην τον πειράξει για να μην του κάνει ζημιά. «Σε ένα σημείο βρήκαμε και μία αλυσίδα την οποία ακολουθήσαμε και οδηγούσε σε έναν τοίχο με δύο κρίκους. Εκεί πρέπει να φυλάκιζαν τους ανεπιθύμητους», είπε.
Την παρακινδυνευμένη κάθοδο επέτρεψε- αλλά μόνο για οκτώ ώρες- και επέβλεψε προσωπικά ο αρχαιολόγος Χαλούκ Τουρσούν, πρόεδρος του Ιδρύματος Μουσείου Αγίας Σοφίας.
Στο παρελθόν έχουν γίνει σκέψεις εξερεύνησης των υπόγειων στοών ακόμη και από ξένους αρχαιολόγους, κανείς όμως δεν παίρνει αυτό το ρίσκο λόγω της πιθανότητας υπόσκαψης των θεμελίων της Αγίας Σοφίας.
Το 50λεπτο ντοκιμαντέρ του Γκιοκσέλ Γκιουένσεϊ θα συμμετάσχει το φθινόπωρο σε διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ.
Νερό που δεν στερεύει ποτέ
Κάτω από την Αγία Σοφία υπάρχουν δύο στοές με νερό που οπωσδήποτε συνδέονται με το Βυζαντινό Υδραγωγείο, το οποίο βρίσκεται κοντά στον ναό. Το 1945 είχε γίνει μια προσπάθεια να αντληθεί το νερό, αλλά αυτό δεν στέρευε ποτέ, γεγονός που υποχρέωσε τη διακοπή των εργασιών.
Οι δύτες πιστεύουν, από αυτά που αντίκρυσαν, ότι επαλήθευσαν κάποιες εικασίες: ότι η Αγία Σοφία συνδεόταν υπόγεια με το παλάτι του Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου και βέβαια με το Βυζαντινό Υδραγωγείο.
Θρύλοι αναφέρουν ότι οι Οθωμανοί επεξέτειναν τις στοές ώστε να μπορούν μέσω αυτών να πηγαίνουν οι Σουλτάνοι στην Αγία Σοφία, που είχαν μετατρέψει σε τζαμί, για να προσευχηθούν.
Κάποιοι ακόμη πιο ευφάνταστοι πιστεύουν ότι οι στοές μπορεί να οδηγούν ακόμη και στα Πριγκιπόνησα, κάτι που θα σήμαινε ότι περνούν κάτω από τη Θάλασσα του Μαρμαρά!
Στον χρόνο
360: Εγκαίνια της Μεγάλης Εκκλησίας επί βασιλείας του Κωνσταντίου Β΄ 404: Ο ναός καταστρέφεται από πυρκαγιά κατά τη διάρκεια της Στάσης που ακολούθησε την καθαίρεση του πατριάρχη Ιωάννου Χρυσοστόμου 415: Εγκαίνια της Αγίας Σοφίας από τον Θεοδόσιο Β΄ 532: Ο ναός καίγεται κατά τη διάρκεια της Στάσης του Νίκα
537: Εγκαίνια της καινούργιας τρουλαίας βασιλικής του Ιουστινιανού Α΄ 1204: Ο μητροπολιτικός ναός λεηλατείται από τους σταυροφόρους. 1453: Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς.
Η Αγία Σοφία μετατρέπεται σε τζαμί από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β΄ 1717: Το μεγαλύτερο μέρος των σωζόμενων ψηφιδωτών στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας καλύπτεται.
1931: Το Αμερικανικό Βυζαντινό Ινστιτούτο αρχίζει συστηματικές εργασίες αποκάλυψης και αποκατάστασης των ψηφιδωτών 1934-1935: Το Αγία Σοφία τζαμί μετατρέπεται σε μουσείο
ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Το εκπληκτικό με την Αγία Σοφία είναι ότι παραμένει όρθια εδώ και 1500 περίπου χρόνια, παρά τους μεγάλους σεισμούς που έγιναν στην περιοχή. αποτελεί ο τρόπος κατασκευής του ναού αλλά και οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν. Τα δομικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν είχαν χαμηλής αξίας μη-χανικές ιδιότητες και οι μηχανικοί και τεχνίτες αναγκάστηκαν να αναπτύξουν έξυπνες μεθόδους κατα-
νομής των φορτίων και σύνδεσης της κατασκευής.Ο σχεδιασμός του τρούλου από τοιχοποιία είναι ένα θαύμα μηχανικής, για τον έξυπνο τρόπο στήριξής του σε τέσσερα τόξα αλλά και τον τρόπο που μοιρά-
ζονται τα φορτία και τις συνδέσεις. Τα υλικά (τούβλα, πέτρες, μάρμαρα) είχαν αντοχή στη θλίψη αλλά όχι στον εφελκυσμό. Έπρεπε λοιπόν τα σημεία που δέχονται φορτία να σχεδιαστούν με τρόπο που να δέχονται θλιπτικές τάσεις. Για την στήριξη του τρούλου χρησιμοποιήθηκαν τόξα και τοξωτά παράθυρα που δέχονται θλιπτικές τάσεις. Το φορτίο από τον τρούλο μεταφέρεται στα τόξα, στις κολόνες, στα θεμέλια και τελικά στο έδαφος. Τα ροδίτικα τούβλα ήταν πιο ελαφριά, το 1/6 του κανονικού τούβλου και ο ασβέστης ζυμώθηκε με λάδι αντί για νερό. Η Αγία Σοφία άντεξε 64 σεισμούς μέχρι 7,4 Ρίχτερ.
νομής των φορτίων και σύνδεσης της κατασκευής.Ο σχεδιασμός του τρούλου από τοιχοποιία είναι ένα θαύμα μηχανικής, για τον έξυπνο τρόπο στήριξής του σε τέσσερα τόξα αλλά και τον τρόπο που μοιρά-
ζονται τα φορτία και τις συνδέσεις. Τα υλικά (τούβλα, πέτρες, μάρμαρα) είχαν αντοχή στη θλίψη αλλά όχι στον εφελκυσμό. Έπρεπε λοιπόν τα σημεία που δέχονται φορτία να σχεδιαστούν με τρόπο που να δέχονται θλιπτικές τάσεις. Για την στήριξη του τρούλου χρησιμοποιήθηκαν τόξα και τοξωτά παράθυρα που δέχονται θλιπτικές τάσεις. Το φορτίο από τον τρούλο μεταφέρεται στα τόξα, στις κολόνες, στα θεμέλια και τελικά στο έδαφος. Τα ροδίτικα τούβλα ήταν πιο ελαφριά, το 1/6 του κανονικού τούβλου και ο ασβέστης ζυμώθηκε με λάδι αντί για νερό. Η Αγία Σοφία άντεξε 64 σεισμούς μέχρι 7,4 Ρίχτερ.
ΘΡΥΛΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ
ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ
Το να επισκεφθεί ένας Έλληνας την Αγια-Σοφιά, δεν είναι πια ένα θρησκευτικό προσκύνημα. Ούτε καν εθνικό χρέος. Είναι χρέος αυτογνωσίας. Όπως είναι χρέος αυτογνωσίας η επίσκεψη στον Παρθενώνα. Αυτογνωσίας του, γεννήσαντος τους τέσσερις πολιτισμούς, Ελληνικού Τρόπου. Που είναι τρόπος του α-ληθεύειν. Τα δυο αυτά μνημεία δεν είναι άλλο παρά ο καλλιτεχνικός συμβολισμός του ίδιου εκείνου τρόπου. Με μόνη διαφορά ότι βρέθηκε απλώς σε δυο διαλεκτικά αντίθετες εσχατολογικές στάσεις του ανθρώπινου πνεύματος. Η μεν προ Χριστού στο «κατ’ αλήθειαν ζην», που η αισθητική της έκφραση είναι το «Ωραίο», η δε μετά Χριστόν στο «ζην εν τη αληθεία», που εκείνης αισθητική έκφραση είναι το «Υψηλό».
Τέσσερα τόξα βαστάζουν τον μεγάλο τρούλο του ναού, τον αντιστηρίζουν δε (ανατολικά και δυτικά) δυο κόγχες, ενώ τα άλλα δύο τόξα είναι πλήρη με τοιχοποιία, εν τούτοις διάτρητη. Οι δυο κόγχες όμως δεν είναι ολοκληρωμένες ως τεταρτοσφαίρια. Τρεις μικρότερες δημιουργούνται στη γένεσή τους, η μια αξονικά οι άλλες πλάγια, προσδίδοντας αριστοτεχνική δραματουργία στην αντιστήριξή τους, εμπλουτίζουν τη σύνθεση του μεγαλοφυούς αυτού έργου. Τα πλάγια κλίτη, που διατηρούνται μόνο στα 2/5 του ύψους του ναού, διαδραματίζουν, ημιφωτιζόμενα, κυρίαρχο ρόλο στην ανάδειξη του χώρου ως ατέρμονου.
Ο σχεδιασμός ιερού ναού, ασφαλώς, αποτελεί μείζον συνθετικό πρόβλημα για την αρχιτεκτονική τέχνη. Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης αναρωτιέται για το θείον και,
στην ουσία, στοιχειοθετεί και το πρόβλημα της ναοδομίας: «Πώς παραστήσω το άυλον; Πώς να δείξω το αιδές; Πώς διαλάβω το αμέγεθες, το άποσον, το άποιον, το ασχημάτιστον, το μήτε τόπω, μήτε χρόνω ευρισκόμενον, το εξώτερον παντός πειρασμού, και πάσης οριστικής φαντασίας; Όμως, δίνει την απάντηση οραματιζόμενος έναν νέο τύπο ναού τον οποίο, σε επιστολή που απευθύνει στον επίσκοπο Ικονίου Αμφιλόχιον στα τέλη του 4ου αι. μ.Χ., με ακρίβεια περιγράφει και με σοφία αντιμετωπίζει την κατασκευή του.
στην ουσία, στοιχειοθετεί και το πρόβλημα της ναοδομίας: «Πώς παραστήσω το άυλον; Πώς να δείξω το αιδές; Πώς διαλάβω το αμέγεθες, το άποσον, το άποιον, το ασχημάτιστον, το μήτε τόπω, μήτε χρόνω ευρισκόμενον, το εξώτερον παντός πειρασμού, και πάσης οριστικής φαντασίας; Όμως, δίνει την απάντηση οραματιζόμενος έναν νέο τύπο ναού τον οποίο, σε επιστολή που απευθύνει στον επίσκοπο Ικονίου Αμφιλόχιον στα τέλη του 4ου αι. μ.Χ., με ακρίβεια περιγράφει και με σοφία αντιμετωπίζει την κατασκευή του.
ΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Το εκπληκτικό με την Αγία Σοφία είναι ότι παραμένει όρθια εδώ και 1500 περίπου χρόνια, παρά τους μεγάλους σεισμούς που έγιναν στην περιοχή. αποτελεί ο τρόπος κατασκευής του ναού αλλά και οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν. Τα δομικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν είχαν χαμηλής αξίας μη-χανικές ιδιότητες και οι μηχανικοί και τεχνίτες αναγκάστηκαν να αναπτύξουν έξυπνες μεθόδους κατα-
νομής των φορτίων και σύνδεσης της κατασκευής.Ο σχεδιασμός του τρούλου από τοιχοποιία είναι ένα θαύμα μηχανικής, για τον έξυπνο τρόπο στήριξής του σε τέσσερα τόξα αλλά και τον τρόπο που μοιρά-
ζονται τα φορτία και τις συνδέσεις. Τα υλικά (τούβλα, πέτρες, μάρμαρα) είχαν αντοχή στη θλίψη αλλά όχι στον εφελκυσμό. Έπρεπε λοιπόν τα σημεία που δέχονται φορτία να σχεδιαστούν με τρόπο που να δέχονται θλιπτικές τάσεις. Για την στήριξη του τρούλου χρησιμοποιήθηκαν τόξα και τοξωτά παράθυρα που δέχονται θλιπτικές τάσεις. Το φορτίο από τον τρούλο μεταφέρεται στα τόξα, στις κολόνες, στα θεμέλια και τελικά στο έδαφος. Τα ροδίτικα τούβλα ήταν πιο ελαφριά, το 1/6 του κανονικού τούβλου και ο ασβέστης ζυμώθηκε με λάδι αντί για νερό. Η Αγία Σοφία άντεξε 64 σεισμούς μέχρι 7,4 Ρίχτερ
Το εκπληκτικό με την Αγία Σοφία είναι ότι παραμένει όρθια εδώ και 1500 περίπου χρόνια, παρά τους μεγάλους σεισμούς που έγιναν στην περιοχή. αποτελεί ο τρόπος κατασκευής του ναού αλλά και οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν. Τα δομικά υλικά που χρησιμοποιήθηκαν είχαν χαμηλής αξίας μη-χανικές ιδιότητες και οι μηχανικοί και τεχνίτες αναγκάστηκαν να αναπτύξουν έξυπνες μεθόδους κατα-
νομής των φορτίων και σύνδεσης της κατασκευής.Ο σχεδιασμός του τρούλου από τοιχοποιία είναι ένα θαύμα μηχανικής, για τον έξυπνο τρόπο στήριξής του σε τέσσερα τόξα αλλά και τον τρόπο που μοιρά-
ζονται τα φορτία και τις συνδέσεις. Τα υλικά (τούβλα, πέτρες, μάρμαρα) είχαν αντοχή στη θλίψη αλλά όχι στον εφελκυσμό. Έπρεπε λοιπόν τα σημεία που δέχονται φορτία να σχεδιαστούν με τρόπο που να δέχονται θλιπτικές τάσεις. Για την στήριξη του τρούλου χρησιμοποιήθηκαν τόξα και τοξωτά παράθυρα που δέχονται θλιπτικές τάσεις. Το φορτίο από τον τρούλο μεταφέρεται στα τόξα, στις κολόνες, στα θεμέλια και τελικά στο έδαφος. Τα ροδίτικα τούβλα ήταν πιο ελαφριά, το 1/6 του κανονικού τούβλου και ο ασβέστης ζυμώθηκε με λάδι αντί για νερό. Η Αγία Σοφία άντεξε 64 σεισμούς μέχρι 7,4 Ρίχτερ
ΤΑ «ΜΥΣΤΗΡΙΑ» ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ ΕΚΠΛΗΣΣΟΥΝ ΚΑΙ… ΤΑΡΑΖΟΥΝ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ
Μεγάλη αίσθηση για άλλη μια φορά προκάλεσαν στην Τουρκία τα πρόσφατα συμπεράσματα μιας διεθνούς ομάδας καθηγητών στην οποία μετείχαν και Έλληνες όπως και Τούρκοι καθηγητές του πανεπιστημίου Μπογατζισί της Κωνσταντινούπολης, για τον ιστορικό ναό της Αγίας Σοφίας και για τον «μυστήριο», όπως χαρακτηρίστηκε, τρόπο κατασκευής του. Το θέμα των εργασιών ήταν η αρχιτεκτονική και στατική δομή του κτίσματος, το οποίο άντεξε επί τόσους αιώνες στους αμέτρητους καταστρεπτικούς σεισμούς, ενώ άλλα μεγάλα σύγχρονα κτίρια της Πόλης υπέστησαν σοβαρότατες ζημιές.
Μεγάλη αίσθηση για άλλη μια φορά προκάλεσαν στην Τουρκία τα πρόσφατα συμπεράσματα μιας διεθνούς ομάδας καθηγητών στην οποία μετείχαν και Έλληνες όπως και Τούρκοι καθηγητές του πανεπιστημίου Μπογατζισί της Κωνσταντινούπολης, για τον ιστορικό ναό της Αγίας Σοφίας και για τον «μυστήριο», όπως χαρακτηρίστηκε, τρόπο κατασκευής του. Το θέμα των εργασιών ήταν η αρχιτεκτονική και στατική δομή του κτίσματος, το οποίο άντεξε επί τόσους αιώνες στους αμέτρητους καταστρεπτικούς σεισμούς, ενώ άλλα μεγάλα σύγχρονα κτίρια της Πόλης υπέστησαν σοβαρότατες ζημιές.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου